Sadece adı şeker
TÜRKŞEKER’de özelleştirmeden geriye büyük bir yıkım kaldı. Genel Müdürlüğünü İlahiyat mezunu Alkan’ın yaptığı kurumun zararı, 3 milyar TL’lik özkaynağın da üstüne çıkarak 3.6 milyar TL’ye fırladı.
Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarından olan TÜRKŞEKER, AKP iktidarlarının özelleştirme furyasının kurbanı olduktan sonra hem kâr eden fabrikalarını özel sektöre kaptırdı hem de mali yapısı bozuldu. Milyarlarla ifade edilen zarar ise açıklanmaya başlandı. TÜRKŞEKER’in 2019 yılı sonunda açıkladığı önceki yılları da kapsayan zararı tüm özkaynaklarının da üstüne çıkarak 3,6 milyar TL oldu. İlahiyat Fakültesi mezunu Mücahit Alkan’ın Genel Müdürü olduğu kurumun 2019 sonundaki zararı 968 milyon TL olarak açıklandı.
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ve bağlı ortaklıkları, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 20 Aralık 2000 tarihli kararıyla özelleştirme kapsamına alındı. 2007 yılında tüm kamu hisselerinin özelleştirme programına alınmasıyla kurum, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na bağlandı. Özelleştirme Yüksek Kurulu, özelleştirme işlemlerini sürekli erteledi ve son olarak 17 Ocak 2018 tarihinde özelleştirmenin 31 Aralık 2023 tarihine kadar uzatılmasına karar verildi.
İHALELERİN ADRESİ YİNE BELLİYDİ
Bu dönemde tartışmalı ihale süreçleriyle kâr eden, kıymetli arazilere sahip 15 şeker fabrikası teker teker özelleştirildi. Bor, Çorum, Kırşehir, Erzincan, Erzurum, Turhal, Afyon, Alpullu, Elbistan, Muş, Yozgat, Ilgın, Kastamonu ve Burdur şeker fabrikaları iktidara yakınlığıyla bilinen isimlere 4.8 milyar TL’ye satıldı. Daha sonra Kastamonu Şeker Fabrikası’nın satışı iptal edildi, üç fabrika da devredilmedi. Devredilen kurumlardan ise 3.4 milyar TL özelleştirme bedeli alındı. Kurumda, 15 şeker fabrikası, 1 alkol fabrikası, 5 makine fabrikası, 1 elektromekanik aygıtlar fabrikası ve 1 araştırma enstitüsü kaldı. Kuruluşun pazar payı özelleştirmeden sonra yüzde 35’e kadar düştü.
Özelleştirme süreci boyunca 2009 yılındaki zararı 8,8 milyon TL olan kurumun açıkladığı zarar, 1.3 milyar TL’ye kadar çıktı. 2013’te 251 milyon TL, 2014’te 197 milyon TL, 2015’te 100 milyon TL, 2016’da 76 milyon TL, 2017’de 358 milyon TL zarar eden TÜRKŞEKER’in 2018’de açıkladığı zarar 1 milyar 354 milyon lira oldu. 2019’da zarar bir miktar gerileyerek 968 milyon liraya düştü ancak, önceki yıllardan gelen zararların bilançoya yansıması 3 milyar 667 milyon lira oldu.
Kurumda denetim yapan Sayıştay uzmanları da finansman yükünün kurum açısından en önemli problemlerden biri olmaya devam ettiğine dikkat çekti. Denetim raporunda, 3 milyar 667 milyon 24 bin TL’ye yükselen zararın ödenmiş sermaye ve kar yedekleri toplamı olan 3 milyar 83 milyon 75 bin TL’yi aştığı, sonuç olarak öz kaynak toplamının negatife düştüğü vurgulandı.
2019 sonu itibarıyla 3 milyar 125 milyon TL’ye çıkan mali borçların 2 milyar 697 milyon lirası Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın uygun görüşüne dayanılarak alınan kısa vadeli banka kredilerinden, 427 milyon 598 bin TL’si ise Özelleştirme Fonu’ndan sağlanan kaynaktan oluştu.
Kurum, 2017 yılında 1.4 milyar TL, 2018’te 3.1 milyar TL, 2019’da 2.6 milyar TL bankalardan kredi kullandı. 7 milyar 325 milyon TL’lik toplam kredi için 1 milyar 375 milyon TL faiz ödendi. Sadece 2019’da tahakkuk eden faiz tutarı 597 milyon TL oldu.
***
İlahiyat mezunu genel müdür
Kurumun genel müdürlüğüne 10 Haziran 2019 tarihinde eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın oluruyla Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi mezunu Mücahit Alkan atandı. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde de okuyan Alkan, mesleki yaşamının önemli bir bölümünü belediyelerde geçirdi. 1998-2004 yılları arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraki olan İGDAŞ’da görev yapan Alkan, BURSAGAZ, Adapazarı Gaz Dağıtım A.Ş. ve Başkent Doğalgaz A.Ş.’de müşteri hizmetleri departmanlarında yönetici ve müdür olarak görev yaptı.
2014 yerel seçimlerinin ardından Bursa Yıldırım Belediyesi’nde belediye başkan yardımcılığı görevi yaptıktan sonra EÜAŞ Genel Müdür Vekili ve Yönetim Kurulu Başkanı oldu. Özgeçmişinde “aynı zamanda çeşitli sivil toplum kuruluşlarında aktif olarak görev aldı” denilen Alkan son olarak hızla batağa sürüklenen TÜRKŞEKER’e Genel Müdür ve Yönetim Kurulu üyesi olarak atandı.
