Mustafa Çelen: Fuarcılık pandemi yüzünden erken dönüşüyor

Tarım fuarlarında uzun yıllar koordinatör olarak çalışan Mustafa Çelen, 2022 yılı sonuna kadar tarım fuarlarının hem katılımcı hem de ziyaretçi açısından verimsiz geçeceğini söyledi.

Tarım fuarlarında uzun yıllar koordinatör olarak çalışan Mustafa Çelen, 2022 yılı sonuna kadar tarım fuarlarının hem katılımcı hem de ziyaretçi açısından verimsiz geçeceğini söyledi.

Fuar koordinatörü ve HortiTurkey’in kurucusu Mustafa Çelen ile pandemi döneminden tarım fuarcılığının nasıl etkilendiğini ve ileriye dönük tahminlerini konuştuk..

Hal Postası: nedeniyle önemli ölçüde etkilenen sektörlerden biri de fuarcılık. Tarım fuarlarının bazıları ertelendi, bazıları da iptal oldu. Fuarcılık işleri ne yönde etkilendi? Tarif eder misiniz?

Mustafa Çelen: Tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye fuarcılık sektörü de bu dönemde ciddi etkilendi. Pandeminin etkili olmaya başladığı 2020 Mart ayından bu yana geçen zaman içinde, Türkiye’de özellikle uluslararası bağlamda organize edilen fuarlar yapılamayarak ileri bir tarihe ötelendi. Tabi, fuar organizasyonları sadece fuarcıların meselesi değil. Bu iş stand tasarım ve kurulum hizmeti veren şirketler, otel, restoran, turizm, ulaşım, catering şirketleri gibi birçok sektöre de ticari olarak değer sağlıyordu.Ticari anlamda yarattığı bu büyük değere bakacak olursak, son 1 yıl içinde fuarların yapılmaması, saymış olduğum tüm bu sektörlerde çok ciddi maddi kayıplar yarattı ve büyük iş gücü kayıplarına sebep oldu. Bu dönemde ulusal ve uluslararası anlamda organizasyon yapan birçok fuar şirketinin personel sayısında küçülmeye gittiğini de unutmamak lazım.

“SEYAHAT ALIŞKANLIKLARI DEĞİŞTİ”

Hal Postası: Sizce tarım fuarları küçülme eğilimine girer mi?

Mustafa Çelen: 2021 ve 2022 yılı içinde uluslararası tarım fuarlarının özellikle de yurt dışı ziyaretçi anlamında, düşüşe geçeceği inancındayım. Bununla birlikte ziyaretçi kadar olmasa da katılımcı bazında da küçülmeyi beklediğimi söyleyebilirim.Aşı uygulamalarının başlaması, uluslararası anlamda seyahatlerin bir derece önünü açacaktır. Ama uluslararası anlamda seyahat alışkanlıklarının eskiye dönmesinin çok hızlı gerçekleşeceğini düşünmüyorum.Türkiye’deki tarım fuarları özelinde konuşacak olursak, ülkemize uluslararası anlamda ziyaretçiler Kuzey Afrika, Ortadoğu, Irak, İran ve Türki Cumhuriyetlerden gelmektedir. Bahsetmiş olduğum bu bölgelerde ise aşı çalışmaları ile ilgili gelişmelerin ne düzeyde olduğu bir soru işaretidir. Bu sebeple, Türkiye’de organize edilen uluslararası tarım fuarlarının 2021 ve 2022 yılı içinde lokal kalacağına inanıyorum.

Hal Postası: Fuar katılımcısı tarım şirketleri, pandemi nedeniyle iptal edilen fuar organizasyonlarına alternatif arıyorlar mı? Yoksa şirketler de fuar şirketleri gibi sürecin normalleşmesini mi bekleyecek?

Mustafa Çelen: Sektör içinde yapmış olduğum görüşmeler ve ziyaretler neticesinde, bitkisel anlamda girdi sağlayan firmalarımızın bu dönemde alternatif bir fuar arayışı olmadığını anladım. Şirketler bu dönemde çağın getirdiği yenilikler olan dijital tarafta ürün tanıtımlarına ağırlık vermiş durumda. Bu tanıtımlar özellikle sosyal medyada yoğunlaştı. Bazı şirketler bu dijital operasyonları kendi içlerinde kurdukları departmanlarla yönetirken, bazıları da bu hizmeti dışarıdan almakta. Ama baktığımızda, hemen tüm firmalar, dijital tarafta bir faaliyet içinde.

Hal Postası: Tarım sektöründen bahsedelim. Tarımdan dem vurduğumuzda, birçok profesyonel, pandemi sürecinin tarım ve gıda sektörlerine avantajlar getirdiğinde hemfikir. Tarım şirketleri bu avantajlarla yetiniyorlar mı? Yetinmeliler mi?

Mustafa Çelen: Bu dönemde yükselen sektörlerden biri de hiç şüphesiz tarım sektörüdür. Pandemi sürecinde tüm insanlık, gıdaya ve hatta güvenli gıdaya ulaşmanın neden önemli olduğunu anladı. Tarımdaki bu yükseliş bundan sonra da devam edecektir. Hatta sektöre tarımsal üretim ve girdi sağlayanlar anlamında yeni oyuncuların gireceğine de inanıyorum. Dünyamız, tarıma girdi sağlayan firmalar açısından çok büyük bir pazar. Üretici firmalarımızın bu büyük pazardan kendilerine yeni ticari iş birlikleri ve yeni pazarlar yaratması gerektiğine inanıyorum. Bize yakın coğrafyaların dışına çıkarak yeni pazarlar bulma konusunu günümüzde kolaylaştıran uygulamalar var. Bankacılık işlemleri gibi. Bankacılık işlemlerini bilgisayarlar aracılığıyla günümüzde nasıl yapabiliyorsanız; tarım sektöründe de yeni pazarlar ve bağlantılar kurmak için aynı teknolojilerden yararlanabiliyorsunuz.

“DEĞİŞİME UYMAYAN FİRMALAR GERİDE KALACAK”

Hal Postası: İnternet mecrasının etkinliği hakkında sürekli konuşuluyor. Bazı şirketler kendi internet mecralarını geliştirmeye yöneldi. Kimi şirketler de e-ticaret sistemleri üzerinde çalışmaya başladı. Bu yönelimler tarım sektöründe faaliyet gösteren şirketler için ihtiyaca cevap verebilir mi? Neden?

Mustafa Çelen: Günümüz dünyasında, dijital hayat yaş sınırı olmaksızın yaşamlarımızın vazgeçilmezi olmuş durumda ve olmaya da devam edecektir. Özellikle pandemi döneminde dijital dünyadan yapılan tanıtım ve satışlar ciddi oranda arttı. Dijitalin ve bu sektörün etki ettiği tüm iş kollarında yeni istihdamlar oluştu. Ülkemiz genç bir nüfus ve bugün artık iş hayatında 90’larda doğmuş genç arkadaşlarımızı sahada görüyoruz. Bu arkadaşlarımız dijitali çok iyi kullanıyor ve neredeyse tüm ihtiyaçlarını buradan karşılıyorlar. İş hayatına giren bu jenerasyon ve bundan sonraki jenerasyon hayatlarının önemli bir kısmını dijital ortamlardan yararlanarak sürdürecekler.

Her yenilikte olduğu gibi, henüz tarım sektöründe de yeni olan bu dijital hayat bir grup tarafından dirençle karşılanıyor. Ama buna direnmek yerine, erken adapte olup yol almakta fayda var. Dünyamız sürekli değişiyor. Düşünsenize, kim ya da hangi şirket geçmişten günümüze olan değişim sürecine direnmiş ve bugün hayatta kalmış? Değişime uyanmayanlar geride kalıyor; hatta silinip gidiyorlar.

Hal Postası: Mustafa Bey, Horti Turkey adlı platformun kurucusu oldunuz. Horti Turkey nedir? İşlevi ve sunduğu hizmet nedir? Hangi ihtiyaçtan doğdu bu proje?

Mustafa Çelen: HortiTurkey bir pazarlama uygulamasıdır. Bir tür dijital fuar da diyebilirsiniz. Dünyadaki tüm sektörler, pandemi öncesinde dijital dünyaya adapte olmaya başlamıştı. Bu süreçte, Türkiye’de tarımsal anlamda ihtiyaçları karşılayıp, dünyadaki tarım sektörüne entegre olabilecek yeni pazarlama stratejileri üzerine kurulu bir mecra olmadığını fark ettik ve Horti Turkey’i hayata geçirdik.

“HER YENİLİK DİRENÇLE KARŞILAŞIR”

Hal Postası: Sektörün yaklaşımı nasıl oldu? İlgilenen kuruluşlar olduğunu görüyoruz ama genel olarak nasıl değerlendirildi?

Mustafa Çelen: Bahsettiğim gibi, her yenilik aynı zamanda bir direniştir. Alışkanlıkları bırakıp yeni bir yapıya geçerken her zaman için bir dirençle karşılaşılır. 2000’li yılların başında tarım firmalarını, organize ettiğimiz tarım fuarına girmeleri için ikna etmeye çalışırdım. O yıllarda sektörün fuarlara bakışı şimdiki gibi pozitif değildi. O günlere benzer bir süreci bugün HortiTurkey ile yaşıyoruz. Ama bu direnç de zamanla ortadan kalkacaktır.
“FUARLAR YENİLİKLERLE GELİŞECEK”

Hal Postası: Türkiye’de çiftçilerin fuarlardan beklentileri bellidir. Çiftçi için ürüne temas etme, dokunarak, görerek şahit olma ihtiyacı açısından fuarların hayati önem taşıdığı söylenir. Pandemi sonrası için tarım fuarcılığı çerçevesinde öngörüleriniz var mıdır?

Mustafa Çelen: Pandemi öncesinde, uluslararası fuar organizatörleri ekiplerini dijital hayata adapte etmek için çalışmalara başlamıştı. Bununla ilgili olarak çalışanlarına eğitimler, müşterilere sunulacak paketlerle ilgili birçok konuda hazırlık yapılıyordu. Pandemi olmasaydı, zaten fuar şirketleri yapmış oldukları organizasyonları birkaç yıl içinde sanal aleme taşıyacaklardı.Kabul etmek gerekir ki, pandemi fuar şirketlerini bu konuda biraz hazırlıksız yakaladı. Fakat geçen süre içinde de bazı fuar organizatörleri sanal ortamda başarılı işlere imza atarak kendilerini geliştirmeye başladı. Bilim kurgu gibi gelecek size ama yakın bir gelecekte; hologram teknolojisi ile fuar organizatörü firmaların oturdukları yerden hem katılımcıya hem de ziyaretçiye üç boyutlu ürün tanıtımları yaptıracağına, hatta belki daha ötesine geçecek uygulamalar geliştireceklerine inanıyorum.

“FUARLAR BİTMEZ”

Özetle; geçmişte hem tarım sektöründe, hem de diğer sektörlerde olmaz denilen birçok şey oldu ve olmaya devam edecek. Burada önemli olan bu değişimleri görebilmek ve en kısa sürede adapte olmak. Pandemi sonrasında tüm fuarlarda olduğu gibi, tarım fuarlarında da bir değişim olacağı kesin. 2021 ve 2022’de uluslararası olarak organize edilen fuarlarda, özellikle yurt dışı ziyaretçisinde düşme olacağına inanıyorum.
Aynı düşüş yurt içi ziyaretçi tarafında daha sınırlı bir biçimde olacaktır.Fuarların biteceğini düşünmüyorum ama onların da şekil değiştireceğine inanıyorum. Fiziki fuarlar organize edilirken fuarın aynı anda sanal ortamda da organize edildiği hibrit modellerin olacağına inanıyorum. Ticari faaliyetlerin sanal ortamda da yapılabilirliği belirince; özellikle yabancı katılımcı ve ziyaretçinin zaman ve parasal maliyetleri ortadan kaldırmak için bu işi sanal ortama dökeceğine inanıyorum. Buna ilave olarak; altyapısı uygun firmaların, yurt içi ya da yurt dışındaki kendi veya farklı şekilde ulaşabildikleri datalara, sanal ortamda canlı olarak tarla günleri yaparak ürün tanıtımı yaptıkları etkinliklerin sayısının da artacağına inanıyorum.