ATA TOHUMU EKMEK YASAK MI?
Elinizde yerel bir çeşit var sertifikalı değil, ekebilirsiniz. Ürününüzü devletin resmi kurumları olan Lisanslı depolara / un fabrikasına / perakendeye her yere satabilirsiniz. Özetle yasak yok. Yerel çeşitlerin yaygınlaşması için ciddi destekler bile var. Amaç uzun vadede ticarete konu olacak tohumların tescillenip, sertifikalandırılıp sisteme dâhil edilmesi, korunması.
2050 yılında dünya nüfusu 9 milyar. Tarımsal üretimin % 70 artması gerektiği düşüncesi oldukça korkunç. Tarımsal üretimdeki düşüş / artan gıda fiyatları / nüfus artışı gibi nedenlerden ötürü geleceğin en mühim sorunu hiç kuşkusuz “sosyal adaletsizlik”.
Bu kadar besini üretmek mümkün mü? Tarımda 5.0’ı ile kültür de sanat da zar zor ulaştığımız muassır tarım medeniyetini yaratabilir miyiz?
Popüler kültürün yakınlık duyduğu kavram ve konular hiç kuşkusuz konuyla ilgili ilgisiz / uzman / uzman olmayan her bir ferdin konfor alnına girip beyanatlar havada uçuşuyor. Hal böyle olunca “doğru bilinen yanlışlar” konunun uzmanı olanları bile “ispat zorunluluğuna” itiyor.
Bunlardan biri “ata tohumu ekmek yasak” Ata tohumu, (literatürdeki adıyla yerel çeşit) ekmenin yasak olmadığını açıklamak için konuya “Tohumculuk kanununu” anlatarak başlamak gerekiyor.
5553 sayılı Tohumculuk Kanununa göre; tarımda verimliği sağlamak ve genetik mirası korumak amacıyla tescilli tohumdan bahsediliyor.
Aynı kanun, Bakanlık tarafından her türlü deneme ve incelemeleri yapılarak satışına izin verilen çeşit saflığı sağlanmış ve adı belirli olan belgeli tohuma “sertifikalı tohum” tanımı yapıyor.
Biyogüvenlik kanunları çerçevesinde sertifikalı tohum üretme işi, kanununa göre tohumculuk şirketlerinin işi.
Sertifikalık tohumlar yaklaşık 10 yıl süren çeşitli aşamalardan geçerek onaylanırken yerel çeşitlere yapılan pozitif ayrımcılık sayesinde onların işlemleri ortalama 3 yılda tamamlanabiliyor. Türkiye’de tescil edilmiş yerel çeşitler mevcut.
NEDEN SERTİFİKALI TOHUM?
Bostandaki en güzel salatalıkları tohumluk diye ayıran anneannelerin binlerce yıllık kadim tarım bilgileriyle, günümüzde binlerce hektar alanda tohumluk seçmek imkânsız.
İklim değişikliği ve zararlılardan ötürü tarımsal ürünler sekisi kadar kaliteli değil. Tarlada ayırdığınız bir alandaki ürünler hastalıklı olabilir, araya başka tür ve çeşitler karışabilir. Gelecek sene verim kaybı yaşarken söz konusu hastalığı çevrenizdeki ekim alanlarına da geçirebilir, bölgedeki tarımsal üretime zarar verebilirsiniz. Sertifikalı tohumların özendirilmesi ülke tarımının geleceği için. Tohumların ortalama 3 yılda bir yenilenmesi de verimlilik için.
ATA TOHUMU EKMEK YASAK MI?
Elinizde yerel bir çeşit var sertifikalı değil, ekebilirsiniz. Ürününüzü devletin resmi kurumları olan Lisanslı depolara / un fabrikasına / perakendeye her yere satabilirsiniz. Özetle yasak yok. Yerel çeşitlerin yaygınlaşması için ciddi destekler bile var. Amaç uzun vadede ticarete konu olacak tohumların tescillenip, sertifikalandırılıp sisteme dâhil edilmesi, korunması.
Çiftçiler tarlalarından tohumluk ayırıp üretime devam edebilirler, sertifikasız şekilde ticarete konu edemezler. Son yıllarda yerel çeşitler de yurt dışından kaçak şekilde ürün olarak ülkemize giren sözde “siyez, kavlıca” gibi çeşitler tohumluk olarak satılabiliyor.
Her yıl ortalama 3 milyon ton satılan tohumların yaklaşık % 30u sertifikalı, tarımda lider ülkelerde oran % 75’lerde.
Yerli tohumculuk sektörü; teknoloji yatırımları, AR – GE çalışmaları ve özellikle de TÜRKTOB Başkanı Savaş Akcan ve ekibinin çalışmalarıyla 85’den fazla ülkeye tohum ihracatı yapar duruma geldi.
TOHUM TAKASLARIN VAHAMETİ
“Tohum Takas Şenlikleri” uzun vadede genetik mirası olumsuz etkileyip, saf hatları riske sokabilir. Aynı şekilde tohum eleme selektörleri gibi bir takım destekler de iyi niyetli olmakla beraber uzun vadede sakıncalı. Genetik kaynakları korumanın en etkin yolu yerinde / gen bankalarında muhafaza. Yerel çeşitlerimiz yok oldu diyenlere cevap Gen Bankalarında ki 40 binden fazla çeşit.
TOHUMCULUK DIŞA BAĞIMLI MI?
Türkiye’de ekilen tohumların %90’ı yerli. Bilinenin aksine İsrail tohumları kullanımı % 5 civarında. Hatta “İsrail’den tohumları ile zehirleniyoruz” söylemi de efsanelerin en büyüğü. Türkiye İsrail’e domates ihraç eden ülkelerin başında. Tohumculukta ihracatın ithalatı karşılama oranı %85’lerde.
TOHUMCULUKTA OYUNCU DEĞİL YÖNETMEN OLMAK GEREK
Ezcümle; Dünya tohumculuk sektöründe ilk 10’da bulunan Türkiye, akıllı tarım üssü olmak için fırsatı kaçırmamalı. 5.0 Tarım ile gıdanın geleceğinde güçsüz bir oyuncu değil yönetmen olmalı.
