100’den fazla ülke emtia bağımlısı
Son 1 yılda yüzde 56 artan emtia fiyatları ihracatçı ülkelerin yüzünü güldürüyor ancak aynı zamanda bu ülkeleri fiyat şoklarına karşı savunmasız bırakıyor. Dünyada emtia ihracatının yıllık büyüklüğü 4.3 trilyon doları aşarken, 100’den fazla ülke ekonomisinin emtia ihracatına bağımlı olduğu belirtiliyor.
Dünyada emtia fiyatları COVID-19 sonrası sağlanan büyük hükümet harcamaları, ekonomik canlanmanın talebi artırması ancak bir taraftan arz tarafında yaşanan sıkıntılar nedeniyle yüksek seviyelerde. Küresel emtia fiyatları son 1 yılda yüzde 56, yılbaşından bu yana yüzde 31.6 yükseldi. Fiyat artışları emtia ihracatçısı ülkelerin yüzünü güldürüyor ancak bir o kadar da bu ülkeleri fiyat şokları karşısında savunmasız bırakıyor. Yeni yayınlanan bir rapora göre, dünyada ekonomisi emtiaya bağımlı ülke sayısı 100’ü aştı. Bu ülkelerin ekonomilerini çeşitlendirmemesi halinde fiyatlardaki dalgalanmalarda ciddi hasar alabileceği uyarısı yapılıyor.
En büyük ihracat kalemi yakıt
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından bu ay açıklanan bir rapora göre Dünya emtia ihracatının büyüklüğü 2018-2019’da 10 yıl öncesine oranla yüzde 19 artarak 4.38 trilyon dolara ulaştı. Dünya emtia ihracatının toplam mal ihracatı içindeki payı 10 yılda yüzde 26.8’den yüzde 28.3’e çıktı. Söz konusu dönem içinde en büyük ihracat kalemini yakıt oluşturdu. Yakıtın 2018-19’da toplam emtia ihracatı içindeki payı yüzde 54 olurken, 10 yıl içinde tarım ürünlerinin toplam ihracat içindeki payı yüzde 44, maden ürünlerinin ise yüzde 50’den fazla arttı. 2008- 2009’da 750.9 milyar dolar olan maden ihracatının değeri 10 yıl içinde 1.13 trilyon dolara yükseldi. 2008-2009’da 627.9 milyar dolar olan tarımsal emtia ihracat değeri de 901.8 milyar dolara ulaştı.
Yüzde 38’i tarım, yüzde 32’si madencilik ihracatına bağımlı
Raporda, birçok ülkenin emtia bağımlılığının arttığı ve emtia fiyatlarındaki şoklara karşı savunmasız hale geldiklerine dikkat çekiliyor. Toplam ihracatının yüzde 60’ından fazlasını emtialar oluşturan ülkeler emtia ihracatına bağımlı ülkeler olarak tanımlanırken, UNCTAD dünyada emtia bağımlılığının arttığını söylüyor. Raporda 2008-2009 döneminde 93 ülkenin ekonomisi emtia bağımlısı iken, bugün 101 ülkenin emtia ekonomisi haline geldiği belirtildi. 2018-2019 döneminde emtia bağımlısı olarak kabul edilen 101 ülkeden 38’i tarımsal ürün ihracatına, 32’si madencilik ihracatına ve 31’i yakıt ihracatına bağımlı durumda.
