Mutfaktaki yangına işsizlerin feryadı eklenecek!…

Nevzat Saygılıoğlu

Ekonominin gidişatı ortada…

Sokakta, evde, iş yerinde, tarlada, bahçede yangın var. Özellikle sabit ve dar gelirliler başta olmak üzere tüm kesimler feryat ediyor.

Bu feryadın azalacağı yok; aksine, önümüzdeki süreçte işsizler ordusuna yeni katılımlarla artacağı bekleniyor.

TÜİK’e göre işsizlik rakamları… Malum 10 Ocak 2022 pazartesi günü TÜİK tarafından geçtiğimiz 2021 Kasım ayı işsizlik rakamları yayımlandı. İşte bu rakamların özeti:

Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2021 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 39 bin kişi artarak 3 milyon 777 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise değişim göstermeyerek %11,2 seviyesinde gerçekleşti.

İstihdam edilenlerin sayısı 2021 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 228 bin kişi artarak 29 milyon 855 bin kişi, istihdam oranı ise 0,3 puanlık artış ile %46,6 oldu.

İşgücü 2021 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 267 bin kişi artarak 33 milyon 632 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,4 puanlık artış ile %52,5 olarak gerçekleşti.

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 1,7 puan artarak %22,3, istihdam oranı 0,1 puanlık artışla %33,2 oldu. Bu yaş grubunda işgücüne katılma oranı ise bir önceki aya göre 1,2 puan artarak %42,8 seviyesinde gerçekleşti.

Kasım ayında istihdam edilenlerin sayısı bir önceki aya göre tarım sektöründe 49 bin kişi, sanayi sektöründe 73 bin kişi, inşaat sektöründe 10 bin kişi, hizmet sektöründe 96 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %17,1’i tarım, %21,6’sı sanayi, %6,1’i inşaat, %55,2’si ise hizmet sektöründe yer aldı.

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı 2021 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak %22,1 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı %15,4 iken, potansiyel işgücü ve işsizlerin bütünleşik oranı %18,2 olarak gerçekleşti.

İşsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 2,0 puan azalarak %10,9 oldu. İşsiz sayısı bir önceki yılın aynı ayına göre 309 bin kişi azalarak 3 milyon 651 bin kişi olarak gerçekleşti.

İstihdam oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 4,0 puan artarak %46,4 ve İstihdam edilenlerin sayısı 3 milyon 18 bin kişi artarak 29 milyon 746 bin kişi oldu.

İşgücüne katılma oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 3,4 puan artarak %52,1 oldu. İşgücüne katılan sayısı 2 milyon 710 bin kişi artarak 33 milyon 398 bin kişi olarak gerçekleşti. Daha anlamlı ve önemli istatistikler ise şöyle:

Ülke nüfusunun yarısı kadın olduğu halde istihdamda yer alanların oranı üçte bir bile değil. Yani kadının istihdamdaki yeri sorgulanmalı.

Yaklaşık 30 milyon istihdamın yarısından fazlası (% 55’i) hizmetler sektöründe. Bu sektörde kayıt dışılığın yüksek olduğu malum.

Nitekim TÜİK’e göre 2021 Kasım ayında sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların toplam çalışanlar içindeki payını gösteren kayıt dışı çalışanların oranı % 29 civarında.

Türkiye Tekstil Sanayicileri İşverenleri Sendikası’nın çalışmasına göre 2020 yılı kayıt dışılık oranları tarım kesiminde %83, dericilikte %39, giyimde %35 dolayında. Anlayacağınız Türkiye’de kronik işsizlik kadar önemli sorun aynı zamanda kayıt dışı işsizlik. Galiba gözümüzü de asıl bu noktaya dikmeliyiz. Yani kayıt dışılığı çözmeliyiz. Peki, neden istihdamda kayıt dışılık var ve sektörler itibariyle değişmekle beraber çok yüksek. İşte bunun birkaç nedeni:

En önemli etken olarak istihdam üzerindeki vergi ve sosyal güvenlik yüklerinin yüksekliği karşımıza çıkıyor. Yine aynı Sendikanın yaptığı çalışmaya göre 2021 yılında Türkiye’de istihdam edilen işçi ücretleri üzerindeki toplam maliyetler %40 civarında. Bu; çalışanın sosyal güvenlik ve vergi yükleri ile işverenin sosyal güvenlik yüklerinin toplamı. Dolayısıyla çalışana brüt ücretinin ödenen kısmı % 60 dolayında kalıyor.

Gelişen ve değişen teknoloji ile birlikte özellikle niteliksiz düz eleman ihtiyacının azalması. Dijital dönüşüm, e-ticaret, endüstri 4.0 gibi uygulamalar bir yandan da istihdamın azalması anlamına geliyor.

Çalışanların sektör tercihlerindeki değişim ve özellikle imalat sanayinden hizmetler sektörüne geçişleri çok önemli bir diğer etken.

Unutulmaması gereken bir diğer olgu veya sorun da kaçak ve göçmen işçilerin durumu.

1 Ocak 2022 ile birlikte yürürlüğe giren asgari ücretin, istihdam piyasasında çok ciddi etkiler ve olumsuzluklar yaratacağı da bir başka gerçek.

Bu arada pandemi ile birlikte gündeme gelen ve etkinlik ve sistematikten uzak olan sosyal güvenlik ile ilgili desteklerin de pansuman etkisi sonlanmak üzere. Dolayısıyla önümüzdeki aylarda işsizlik konusu daha çok gündeme gelecek gibi…