Bizde kooperatifçilik neden gelişmiyor?

Şeref Oğuz

İnsani Gelişme Vakfı (İNGEV) ile İstanbul Politikalar Merkezi ortak girişimi olan ActHuman, faydalı bir çalışmaya imza attı. Sosyal Dayanışma Ekonomisi için Güçlü Kooperatifçilik raporu ile bu alandaki sorunların çözümünde, karar vericilerin masasına seçenek oluşturdu.

Türkiye’de kooperatiflerin hayli sorunlu geçmişi var. Yıllarca kooperatif yolsuzlukları, kooperatif ağaları ve üye istismarlarını, bıkmadan usanmadan yazdık, durduk. Ancak kooperatifler üzerinden kendine dukalıklar kuran, mini krallıklar, tek adamlıklar inşa edenler de bıkmadı, gitti.

Sorunu ben; kutuplaşmanın siyaset tarzı olan, paylaşma kültürünün zayıf ve gücü ele geçirenin denetimden kaçtığı vasata bağlıyorum. Yıllarca AR’aştırdığımız kadar neden GE’liştiremiyoruz sorununu irdeledim; vardığım cevap şu oldu:

Farklı olandan KORKU, bize benzemeyenden NEFRET, rakiple düello yerine PUSU, akıl yerine KURNAZLIK, sabır yerine TELAŞ, merak yerine BİAT, bilgi yerine KANAAT, özgün yerine TAKLİT ve ödül yerine CEZA… Kooperatiflerin bizdeki başarısızlığı, benzer kültürel dirençlerden oluşuyor.

Ancak umut var. Fuat Keyman; “kültürel değişmelere dikkat çekiyor ve yeni yerel güçleniyor, sosyal yapıda ve örgütlenmede farklılıklar yaşanıyor” diyor ve bu konuda “ihtiyatlı iyimserlik” sahibi… Orkun Doğan; kooperatifleşmede güven kadar denetimin gerekliliğine dikkat çekiyor.

HÂLBUKİ İMECE KÜLTÜRÜMÜZ VARDI

Paylaşım ve dayanışma ekonomisinin yükseldiği çağda, özümüzde var olan ama sonrada rekabetçiliğe dayalı eğitimle körelttiğimiz “imece” duygusunu yeşertmeliyiz. Ancak bu sayede yeni nesil kooperatifler kurabiliriz.

Bu arada kooperatifleri tek adam ve yolsuzluk yuvası olmaktan çıkaracak olan, sade mevzuat ve iç-dış etkin denetim olacaktır.