TGDF Dış Ticaret Bülteni – Haziran 2022

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2022 yılının ilk 4 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 8,3 milyar dolar ihracat, 6,8 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 23 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2022 yılının ilk 4 ayında sektörün dış ticaret fazlası önceki yılın aynı ayına kıyasla %30 arttı.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre 2022 yılının ilk 4 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %22,7 oranında artarak 8,3 milyar dolara, ithalat %21,1 artarak 6,8 milyar dolara ulaştı. İhracatın 2022 yılının üçte birlik bölümünü önceki yıla kıyasla %22,7 artışla geçirmesi sektör açısından olumlu değerlendirilirken, ithalattaki artış hızının da bu orana yaklaşmış olması da dikkat çekti.

Nisan 2022’de, önceki yılın aynı ayına göre %13,3 artan aylık ihracat değeri 1,97 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat %49,9’luk bir artışla 2 milyar dolar oldu. Aylık ithalattaki bu büyük artış dikkat çekti.

Nisan ayında tarım ve gıdada dış ticaret açığı

2022 yılının ilk 4 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %30 artışla, 1,55 milyar dolar olarak gerçekleşti ve sektör, net ihracatçı konumunu korudu. Yılın ilk aylarında dış ticaret fazlasındaki artış %50 seviyesindeydi. Mart ayında bu oran %101,5’e ulaştı. Ancak Nisan ayındaki yüksek aylık ithalat rakamı ve dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti.

Birim ihracat değeri 2022 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %4,4 artarak 1.110 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yıla göre %13,5 artışla 667 dolar/ton’a yükseldi.

Dış ticarette öne çıkan ürünler

2022 yılının ilk 4 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Un (0,43 milyar dolar), Fındık İçi (0,36 milyar dolar) ve Makarna (0,30 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,1’ini oluşturdu.

2022 yılının ilk 4 ayında en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (1,09 milyar dolar), Soya Fasulyesi (0,64 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,52 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %33,3’ünü, yani 3’te 1’ini oluşturdu.

2022 Nisan ayında ihracatta öne çıkan ürünler Buğday unu (88 milyon dolar), Makarna (85,6 milyon dolar) ve Dondurulmuş tavuk eti (83,9 milyon dolar) oldu. Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler Buğday (464,1 milyon dolar), Soya fasulyesi (256,1 milyon dolar) ve Ham ayçiçeği yağı (110 milyon dolar) oldu. Buğday ve Soya fasulyesindeki Nisan ayındaki ithalat rakamlarının bir önceki ayın 2 katı olması dikkat çekti.

En fazla ithal edilen ürün kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nın yeri

İthalatta ilk sırada yer alan buğdayın (1,09 milyar dolar) en fazla ithal edildiği ilk 2 ülkenin şu anda savaşta olan Rusya (0,75 milyar dolar) ve Ukrayna (0,21 milyar dolar) olması dikkat çekti. Yılın ilk 4 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin payı %88’in üzerinde yer aldı. Nisan ayında yapılan 464,1 milyon dolarlık buğday ithalatının 371,3 milyon doları, yani %80’i, Rusya’dan geldi. Önceki aylarda, aylık buğday ithalatında Rusya’dan sonraki 2. ülke Ukrayna’ydı. Nisan ayında bu durum değişti ve 2. ülke Brezilya (aylık 52,7 milyon dolar buğday ithalatı), 3. ülke (aylık 18 milyon dolar buğday ithalatı) Estonya oldu. Bu veriler, Türkiye’nin Ukrayna’dan yaptığı buğday ithalatının savaş nedeniyle sekteye uğradığını gösterdi.

İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında (0,52 milyar dolar) da ilk 2 sırada Rusya (0,47 milyar dolar) ve Ukrayna (0,05 milyar dolar) yer aldı. Yılın ilk 4 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin payı %98,6 oldu. Buğday ithalatına benzer şekilde, Nisan ayında önceki ayların aksine, Ukrayna’dan ayçiçek yağı ithalatı yapılmadı.

Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 2 üründe, ithalatın çok büyük bir bölümü şu anda savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.

En çok ihracat yapan sektörler

2022 yılı ilk 4 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (808 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (709 milyon dolar), Bitkisel Yağ (627 milyon dolar), Yaş Meyve (588 milyon dolar) ve Balıkçılık-Su Ürünleri (467 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %38,5’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.

2022 yılı ilk 4 ayında Hayvan Yemi (2.026 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.210 milyon dolar), Un (1.191 milyon dolar), Kakao-Çikolata (211 milyon dolar) ile Kahve, Çay ve Baharat Sektörü (175 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %71.3’ü, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş dönemlere göre artması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.

Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2022 yılının ilk 4 ayında 1.021 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın %30’unu, yani neredeyse 3’te 1’ini oluşturdu.

Bitkisel Yağ Sektörü, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın %17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının ilk 4 ayında da 888 milyon dolar ile toplam ithalatın yine %17,9’unu oluşturdu.

İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler

2022 yılının ilk 4 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (161 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Sektörü (156 milyon dolar artış), Süt-Süt Ürünleri Sektörü (150 milyon dolar artış), Un Sektörü (150 milyon dolar artış) ve Beyaz Et Sektörü (148 milyon dolar artış) oldu.

Aynı dönemde ihracatın gerilediği sektörler Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (86 milyon dolar düşüş), Yaş Meyve Sektörü (16 milyon dolar düşüş) ve Kahve, Çay ve Baharat Sektörü (4 milyon dolar düşüş) oldu.

2022 yılının ilk 4 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler Hayvan Yemi Sektörü (661 milyon dolar artış), Un Sektörü (475 milyon dolar artış), Kahve, Çay ve Baharat Sektörü (53 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (34 milyon dolar artış) ile Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (32 milyon dolar artış) oldu.

Aynı dönemde ithalatı en çok düşen sektörler Pirinç Değirmenciliği Sektörü (119 milyon dolar düşüş), Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (88 milyon dolar düşüş), Kakao ve Çikolata Sektörü (82 milyon dolar düşüş), Makarna Sektörü (67 milyon dolar düşüş) ve Tohumculuk Sektörü (43 milyon dolar düşüş) ve oldu.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

2022 yılının ilk 4 ayına ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (1.177 milyon dolar), Almanya (568 milyon dolar), ABD (510 milyon dolar), Rusya (342 milyon dolar) ve İtalya (301 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %34,9’unu oluşturdu.

Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, dondurulmuş tavuk eti, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, domates; ABD için elma suyu, sakızlı jöleli şekerler ve soya fasulyesi oldu.

Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2022 yılının ilk 4 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (1.707 milyon dolar), Ukrayna (730 milyon dolar), Brezilya (565 milyon dolar), ABD (429 milyon dolar) ve Malezya (384 milyon dolar) ve oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %56,5’ini oluşturdu.

Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülkenin, şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olması dikkat çekti. Bu 2 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %36,1’ini oluşturdu.

İthalatta öne çıkan ürünler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve arpa; Ukrayna için buğday, dane mısır ve arpa; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve buğday oldu.