Küresel tarım fiyatları 10 yılın zirvesinde – Kerem Alkin
Tarım ve gıda sektörü dünyanın her yerinde, tarladan sofraya, birincil üreticiler, gıda tedarik zincirleri, perakende ve lojistik ağları ve hane halkı dahil olmak üzere, oldukça karmaşık bir yapıya sahip. Tarım ve gıda ekosisteminin tüm paydaşları birbirine hayli ve bağımlı durumda. Bu nedenle, tarım ve gıda sektöründeki herhangi bir oyuncuda, herhangi bir paydaşta, tüm zincirin tek bir halkasında, tek bir bileşeninde dahi oluşan sorun, kriz veya şok tüm ekosisteme hızla yayılıyor ve derinden etkiliyor. Bu nedenle, tarım ve gıda endüstrisi kamu açısından, sahadaki on binlerce uzmanı, denetçisi tarafından aralıksız takip edilmesi gereken bir alan. Sektördeki fiyatların etkin yönetimi ise apayrı, rekabeti tüketici lehine oluşturmak gereken apayrı bir konu.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), küresel gıda fiyatlarının 2021 yılında yüzde 28 artarak son on yılın en yüksek seviyesine ulaştığını açıkladı. FAO’nun analizi, küresel tarım ve gıda ürünlerinde piyasa koşullarının 2022’de de istikrarlı hale gelmesinin beklenmediği vurgulanıyor. FAO’nun değerlendirmesi, mevcut koşulların 2022 için iyimserliğe yer bırakmadığı yönünde. Normal koşullada, yüksek fiyatların yerini üretim artışına bırakması beklenirken, yüksek girdi maliyetleri, küresel pandeminin devam eden belirsizlikleri ve küresel iklim değişikliğinin sebep olduğu ağır kuraklık veya büyük çapta fırtınalar gibi doğal afetlerin , 2022 için daha istikrarlı piyasa koşullarına dönüşü zorlaştırabileceği belirtilmekte. FAO’nun Küresel Gıda Fiyat Endeksi’nin 2021 ortalaması, 2020’ye göre yüzde 28,1 artışa işaret ediyor.
Tahıl Fiyat Endeksi’nin 2021 ortalaması bir önceki yıla göre yüzde 27,2 artışla 2012’den bu yana en yüksek yıllık seviyesine gelmiş durumda. Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi ise, 2020 ortalama fiyatlarına göre ulaştığı yüzde 65,8 artışla tüm zamanların en yüksek seviyesine işaret ediyor. Şeker Fiyat Endeksi ise, 2021’nin son ayında son 5 ayın en düşük seviyesine gerilemesine rağmen, 2021’in bütününde bir önceki yıla göre yüzde 29,8 artışla, 2016’dan bu yana en yüksek seviyeyi kaydetmiş durumda. Et Fiyat Endeksi, 2021’in son iki ayı bir istikrar göstermiş olsa da, 2021’in bütününde yıllık bazda yüzde 12,7 artış gösterdi. Süt Ürünleri Fiyat Endeksi ise, 2021’in son ayında dahi yükselişini sürdürerek, 2021 ortalamasında, 2020’ye göre yüzde 16,9 yükselmiş durumda.
2021’de yükselen gıda fiyatlarının küresel enflasyon riskini arttırıcı baskısı, 2022 için, FAO tarafından gıda ithalatına dayalı ülkelerdeki düşük gelirli kesimleri ‘gıda güvenliği’ boyutunda risk altına alması olarak değerlendirilmekte. FAO’nun saha araştırmaları, geçtiğimiz eylül ayı itibariyle, 45 milyonu açlık riskiyle karşı karşıya olan 161 milyon insanın yüksek akut gıda güvensizliğiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. 2020’nin bütününde 155 milyon olan rakamın artmayı sürdürmesi endişe verici. Akut açlık riski yaşayan nüfusun üçte ikisi dünyada kırsal alanlarda ve ancak, günlük gıda ve gelirleriyle ayakta duruyor. Küresel iklim değişikliği nedeniyle, bugün geçim kaynakları da tehdit altında. Küresel İklim Değişikliği’nin sebep olduğu kriz derinleştikçe, 2,5 milyar küçük ölçekli çiftçi, balıkçı, ormancı ve pastoralistin geçim kaynakları hızla artan risklere maruz kalıyor. 2020’de 15 büyük gıda krizine öncelikle aşırı hava koşulları neden olmuştu.
