TÜGİS Başkanı Necdet Buzbaş: Kişi başına 93 kiloyla dünya üçüncüsüyüz

Kanaat Önderi’nde Şeref Oğuz, Hakan Güldağ ve Vahap Munyar’ın konuğu TÜGİS Başkanı Necdet Buzbaş, FAO araştırmasına atıfla, “Türkiye’de yılda yaklaşık 26 milyar ton gıda israf ediliyor. Bunun finansal karşılığı 224 milyar lira.” diyor ve ekliyor: “Tarım alanlarının daraldığı, nüfusun her yıl 85 milyon arttığı dünyamızda gıda israfını ve kaybını önlemek, çok daha önem kazanmış durumda.”

Türkiye Gıda İşverenleri Sendikası (TÜGİS) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Buzbaş, “Gündem Özel” sorularımızı yanıtlarken, “BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporuna göre dünyada yılda 1.3 milyar ton gıda çöpe gidiyor, israf oluyor. Bunun parasal bedeli 1 trilyon doları buluyor. 4’te biri kurtarılabilse dünyadaki 821 milyon aç insan doyurulabilir” dedi. Buzbaş, FAO’nun araştırmasından Türkiye’deki durumu da ortaya koydu: “Türkiye’de yılda yaklaşık 26 milyar ton gıda israf ediliyor, bunun finansal karşılığı 224 milyar lirayı buluyor. Türkiye, kişi başına 93 kg/yıl ile en çok gıda israfının yapıldığı 10 ülke arasında 3’üncü sırada yer alıyor.”

TÜGİS Başkanı Necdet Buzbaş’a sorularımız ve yanıtları şöyle:

GIDA İSRAFI 1 TRİLYON DOLAR

● Dünyada ve Türkiye’de gıda-yiyecek israfı ne durumda? Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’deki israf, ortalamaların çok üstünde midir? Örneğin 10-15 yıl önce israf konusunda nerelerdeydik? Şimdi israfın azalmaya başlaması konusunda umut verici durum var mı?

İki deyişimizle söze başlamak isterim. “Yaşamak için yiyin, yemek için yaşamayın”, peki bunun ölçüsü ne olmalı?

“Yiyiniz içiniz israf etmeyiniz.” Bunları yaşatır ve yaşarsak birazdan aktaracağım tablonun vahametinden kurtuluruz.

Tarım alanlarının daraldığı ve insan nüfusunun her yıl 85 milyon arttığı dünyamızda gıda israfı ve kaybı her zamandan daha çok önem kazanmış durumda. Gelişmekte olan ülkelerde gıda kayıpları daha çok tarladan başlayıp üretim, hasat, saklama, işleme, dağıtım ve pazarlama süreçlerindeki alt yapı eksikliklerinden kaynaklanırken, gelişmiş ülkelerde ise perakende ve tüketim aşamalarında oluşmaktadır. Gıda kayıp ve israflarının yüzde 56’sı gelişmiş ülkelerde, yüzde 44’ü gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkmaktadır. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporuna göre, dünyada üretilen yıllık 4 milyar ton gıdanın sadece 2.7 milyar tonu tüketime gidiyor. Çöpe giden ve israf olan gıda miktarı 1.3 milyar ton. Bunun finansal değeri yaklaşık 1 trilyon doları buluyor. Bu gıdanın 4’te biri kurtarılabilse, dünyadaki 821 milyon aç insan doyurulabilir. FAO raporundan bazı ilgi çekici bilgileri paylaşmak isterim:

Gelişmiş ülkelerdeki israfın maliyeti 680 milyar dolar iken gelişmekte olan ülkelerde bu rakam 310 milyar dolar.

Meyve ve sebzeler en yüksek oranda israf edilen gıda ürünleri.

Zengin ülkelerin gıda israfı 222 milyar ton, Sahra Altı Afrika’da bir yılda üretilen gıdanın neredeyse toplamına eşit (230 milyar ton).

Birkaç istatistiki değer ile ülkelerin gıda israfı boyutlarına bakmakta yarar var:

Çin: Yıllık toplam israf 91.6 milyon ton, kişi başına yıllık israf 64 kilogram.

Hindistan: Yıllık toplam israf 68.7 milyon ton, kişi başına israf 50 kilogram.

ABD: Yıllık toplam israf 19.3 milyon ton, kişi başına israf 59 kilogram.

Japonya: Yıllık toplam israf 8.1 milyon ton, kişi başına israf 64 kilogram.

Almanya: Yıllık toplam israf 6.2 milyon ton, kişi başına israf 75 kilogram.

Fransa: Yıllık toplam israf 5.5 milyon ton, kişi başına israf 85 kilogram.

İngiltere: Yıllık toplam israf 5.2 milyon ton, kişi başına israf 77 kilogram.

Türkiye’de meyve ve sebzenin yaklaşık yüzde 25-30’u tüketiciye varmadan çöpe gidiyor. Gıda israfının yüzde 39’u üreticilerde, yüzde 5’i perakendecilerde, yüzde 14’ü yemek sektöründe ve yüzde 42’si evlerde gerçekleşiyor.

FAO’nun araştırmasına göre, Türkiye’ de yılda yaklaşık 26 milyar ton gıda israf ediliyor, bunun finansal karşılığı 224 milyar lirayı buluyor. Türkiye’nin dünya genelinde kişi başına 93 kg/yıl gıda israfı ile en çok gıda israfının yapıldığı 10 ülke arasında 3’üncü sırada yer alması maalesef çok üzücü.

Boston Consulting Group (BCG) tarafından gerçekleştirilen bir araştırmaya göre; gıda atığı miktarı bugünkü gibi artmaya devam ederse, gıda atığı miktarının 2030 yılında 2.1 milyar tona ve 1.5 trilyon dolar seviyesine ulaşacağı tahmin ediliyor. Yapılacak iyileştirici çalışmalarla; farkındalık 260 milyar dolar, tedarik zinciri alt yapısı 150 milyar dolar, tedarik zinciri verimliliği 120 milyar dolar, işbirliği ve çevresel politikalar ile 170 milyar dolar olmak üzere 700 milyar dolarlık bir kazanım fırsatı yakalanabileceği hesaplanıyor.

Kamuoyu ve karar alıcılar ağırlıkla gıda israfına yoğunlaşıyor. Bana göre su israfı birincil öncelikli. Çünkü su olmadan gıda üretimi söz konusu değil.

Ülkemiz su fakiridir. Kişi başına düşen yıllık su miktarı 1.347 m³’dür, bunun 5.000 m³ üzerinde olması tercih edilir. Ayrıca uzun yıllar yağış ortalamamız da 547 mm olup, elverişli tarım üretimi için yetersizdir.

En öncelikli gündemimiz su tasarrufu olmalıdır. Bir insanın biyolojik ve yaşamsal ihtiyaçları için asgari su tüketimi 25 litre civarındadır. Ancak çağdaş yaşam gereklilikleri dikkate alınarak bir günlük ortalama su tüketimi standardı 150 litre olarak kabul ediliyor. Ülkemizde, kişi başı günlük su kullanım miktarı 217 litre.