Türkiye dünya tarımının neresinde? – Yalçın Bayer

Yalçın Bayer
Antalya’da hafta sonu yapılan Türkiye Hububat Kongresi’nden sonra bugünkü yazımıza bir soru ile başlayalım:

“Türkiye dünya tarımının neresinde?” diyelim.

Bu sorunun yanıtını, Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu Genel Sekreteri İlknur Menlik’ten alalım. Kongrede onun ilgiyle dinlenen konuşmasında yer alan bir veri ile başlayalım.

2020 yılında dünya genelinde tarım ve gıda ürünlerinin toplam ithalatı 1.6 trilyon doları aştı. Yani 2020 yılında dünya ülkeleri kendileri dışındaki ülkelere tarım ve gıda ürünleri için 1.6 trilyon dolar ödedi. Bu ödeneğin yüzde 75’lik kısmını dünyanın dört önemli ülke grubu yaptı. Bunlar “Avrupa Birliği, Amerika, Ortadoğu ve BRICS (Rusya, Çin, Hindistan, Güney Amerika ve Brezilya)”.

Bu grubun içinde 600 milyar dolarlık aslan payını Avrupa Birliği alıyor.

Arkasından da 299 milyar dolarla Amerika geliyor.

BEŞ ÜRÜN GRUBU

Bu para (1.6 trilyon dolar) ise beş ürün grubu içinde dolaştı; yaş meyve ve sebze, et ve sakatat, meşrubat ve alkollü içkiler, yağlı tohumlar ve bitki tohumları, balık ve deniz kabukluları. Asıl sorun dünyanın en çok para ödediği ürün gruplarında Türkiye olarak nerede olduğumuz. Yaş meyve ve sebzede ilk beşte yokuz, et ve sakatatta zaten yokuz. Üç tarafımız denizlerle çevrili ama balık ve deniz ürünlerinde de yokuz.

Yağlı tohumları konuşmuyoruz bile, zaten dünya da yağlı tohum üretiminde olmadığımızı kendimiz de biliyoruz. Yağlı tohum üretimimiz bize yetmiyor. Meşrubat ve alkollü içkilerde olabilir miydik? Belki ama orada da yokuz.

Dünyada yaş sebze ve meyve ihracatında 8. sırada yer alıyoruz.

NELER EKSİK VE YANLIŞ

Hadi Amerika, Çin ve Meksika’yı bir kenara bırakalım. Kıta Avrupası’nın en büyük tarım ülkesi olan Türkiye’nin, en azından Hollanda ve İspanya’ya göre neleri eksik ve yanlış yaptığını sorgulamamız gerekmiyor mu?

Tarım ve gıda ürünlerinde ‘küresel ligde’ söz sahibi olmak istiyorsak, bakış açımızı (tarladan sofraya) dediğimiz yerden yine (tarladan ihracata) çevirmemiz gerekli diye bakmak durumundayız.

Böyle baktığımızda küresel ticaretin kuralları her geçen yıl zorlaşıyor.

Her şeyden önce hayatımızdan bundan sonra hiç çıkmayacak iklim değişikliğine bağlı küresel sorunlar ve bu sorunların önüne geçebilmek için küresel yaptırımların arkası bundan sonra kesilmeyecek. Yani oyunun kuralları ağırlaşacak.

Türkiye, küresel tarım ve gıda ticaretinde var olabilmek için pusulasını birincil üretime çevirmek zorunda. Buradaki kalite ve ölçek meselesini mutlak surette çözmek zorunda. Aksi takdirde bırakın küresel oyuncu olmayı, kendi gıda güvencenizi sağlamakta bile büyük zorluklarla karşı karşıya kalacağız.

TRAKYA’DA HEM DOĞA HEM TALAN VAR

CHP PM Üyesi ve Tekirdağ Milletvekili Dr. Candan Yüceer, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bütçe görüşmelerinde “Ergene Nehri”nin, Ergene Havzası’nın yıllardır verilen sözlere rağmen temizlenemediğini hatırlatarak, “Ergene, hâlâ kapkara akmaya, kanser saçmaya devam ediyor. Diğer taraftan Ergene’de birinci sınıf tarım arazisine plastik sanayi tesisi yapılmak isteniyor. Trakya insanına bu gareziniz niye Sayın Bakan?” dedi.

“AKP iktidarının başından bu yana sekiz Sayın Bakan bu görevi ifa etti, siz sekizincisiniz. Değişmeyen bir şey var: Ergene’nin durumu” dedi.

Dr. Yüceer, sözlerini şöyle sürdürdü:

Trakya için sözde koruma planları yapıldı, Ergene Nehri’nin içilebilir hale geleceği, yüzülebileceği söylendi ‘Temizlendiğinde 22 çeşit balık tutulabilecek’ denildi, ‘Haliç’i nasıl temizlediysek Ergene Nehri’ni de öyle temizleyeceğiz’ diye on yıl önce en üst makamdan söz verildi. Sonuç, elde var sıfır.

KANSER VAKALARINDA PATLAMA

Ergene’nin geçtiği Tekirdağ, Kırklareli, Edirne içerisindeki nehir havzasında 1.5 milyondan fazla insan yaşıyor. 3.409 sanayi tesisinin tüm atıksuları maalesef Ergene’ye veriliyor. Kirlilik öyle bir boyuta ulaştı ki bölgedeki kanser vakalarında şu an patlama yaşıyoruz.

19 yılda kirliliğin azaltılamamasına ne demeli? Yani başarısızlık mı diyelim, basiretsizlik mi diyelim, isteksizlik mi diyelim? Sanıyorum, hepsi birden.

Ergene Karamehmet Mahallesi, Marmaracık mevkisinde 2.800 dekara, birinci sınıf tarım topraklarına yapılmak istenen plastik sanayi tesisi PAKOP. Hemşerilerimiz, ‘Buğdayın üzerine beton dökecekler Vekilim’ diyorlar. ‘Bölgedeki diğer OSB’ler dolmadan birinci sınıf tarım arazisi, böyle bir tesisin kurulması mevzuata da hukuka da aykırı’ diyor, odalar, STK’lar. İnsan sormadan edemiyor, Trakya insanına bu gareziniz niye Sayın Bakan?