Orman yangınları iklimi sanılandan fazla etkiliyor
Çağrı Mert Bakırcı
Orman yangınlarında salınan kahverengi karbonun iklimi nasıl etkilediğini araştıran Çinli bilim insanları önemli bulgulara ulaştı. Kahverengi karbonun ısınma üzerindeki etkisinin fosil yakıt kaynaklı siyah karbondan en az iki kat fazla olduğu ortaya çıktı.
Geçtiğimiz sene kavrulduk. Saydım, ciğerimizi yakan yangınların gündemden düşmesi sadece 3.5-4 gün kadar sürdü. Normaldir, bizim gündemde önemli şeyler uzun kalmaz, sosyal medyayı kasıp kavuran çözümler/önlemler de anca lafta kalır. Az buz değil, 2021 orman yangını sezonu, California’dan Sibirya’ya, Yunanistan’dan Türkiye’ye kadar küle dönmüş araziler bırakarak dünya çapında rekor üstüne rekor kırdı. Peki bir sonraki rekor yaza hazır mıyız?
Şunu net olarak söylemek gerek: 2021, son değil! Gelecek, daha da kötü yangınları getirecek. Yangın riski her geçen sene biraz daha artıyor ve Birleşmiş Milletler tarafından geçtiğimiz ay yayınlanan yeni bir rapor, orman yangınlarının 2050 yılına kadar yüzde 50 artacağını gösteriyor. Bu yangınlar evleri, yaşam alanlarını, bitkileri ve hayvanları kül ediyor, ancak risk bununla da bitmiyor: One Earth dergisinde yeni yayınlanan bir makalede araştırmacılar, kuzey yarım kürede biyokütlenin yanmasına bağlı olarak açığa çıkan “kahverengi karbon”un Kuzey Kutbu’ndaki ısınmayı daha da hızlandırdığını keşfettiler. Araştırmacılar bu süreçlerin gelecekte daha fazla orman yangınına yol açabileceği konusunda uyarıyorlar.
Bir duman daha var
Bir orman alev alev yandığında, göğe yükselen sadece simsiyah dumanlar değildir. Bu siyah dumanlara ek olarak, genelde havada asılı kalan karbon parçacıklarından oluşan geniş ve kahverengi bir duman da oluşur. İşte bu dumanı oluşturan yanmış organik maddeye kimyada kahverengi karbon adı verilir. “Siyah karbon” genellikle bir maddenin aşırı yüksek sıcaklıklarda yanmasıyla oluşur, “kahverengi karbon” ise daha ziyade biyokütlenin yanması sonucu oluşur.
Bu kahverengi duman sadece civardaki canlılar için sağlık tehlikesi oluşturmakla kalmaz, aynı zamanda Dünya’ya gelen Güneş ışınlarını bloke eder. İşte uzmanlar bu duman perdesinin küresel ısınmayı hızlandırabileceğinden şüpheleniyorlar.
