Mutfakta sıfır atık için 11 öneri
Bugün size çok da zorlanmadan hayatınızdan çıkarabileceğiniz, belki üzerine fazla kafa yormadığınız ama düşünmeniz gereken bir konudan bahsedeceğiz. Evden çıkan atıkları azaltmanın, az çöp çıkarmanın, çevreye zarar vermeden çözüm üretmenin bazı pratik yolları var. Farkında olmasanız da mutfağınızdan doğaya, toprağa ve suya karışan zararlı maddeler tüketiyorsunuz. Küresel ısınma, gıda israfı ve ev ekonomisinin ortak konusu olan mutfak atıkları ve giderleri, çevreye daha saygılı bir yaşam için değiştirilmesi gereken şeylerin başında geliyor. Hem ekonominizi hem de çevreyi koruyacak bir mutfak, sanıldığı kadar zor değil. Alışverişten başlayarak mutfakta sürdürülebilir, çevreci ve tasarruflu bir döngü için kolayca uyabileceğiniz bazı öneriler…
Bulaşık için kabak lifi kullanın
Bulaşık yıkarken veya temizlik yaparken sünger olarak aktarlarda satılan kabak lifi seçerseniz, sulara mikroplastik karışmasının önüne geçersiniz ve kullanılamayacak duruma geldiğinde dahi çöp olmaz, doğaya karışabilir. Kabak lifi genelde banyo için önerilir ancak bulaşıklarda da kullanılıyor. Kabak liflerini aktarlarda bütün halde bulabilirsiniz. Lif kullandıkça yumuşuyor, klasik bir sünger haline dönüşüyor. Kullanılamaz hale geldiğinde toprağa gömebilirsiniz. Evde kompost yapıyorsanız kompostta da zamanla çözülüyor.
Bez torba kullanın
Market alışverişlerinizde geri dönüşümü üretiminden daha maliyetli olan plastik poşet kullanmak yerine yanınızda sürekli bez torba taşıyabilirsiniz. Ortalama kullanım ömürleri 15 dakika olarak belirlenen poşetlerin doğada yokolma süreleri ortalama 1000 yıl. Sorgusuz sualsiz hepimizin rahatça kullandığı plastik torbaların sadece %1’i geri döndürülebiliyor. Üstelik geri dönüşümü, yeni bir tane üretmekten daha pahalı. En etkili ve en hijyenik yöntem bez çanta kullanmak. Uzmanlar, alışverişten hemen sonra çamaşır makinesinde kısa programda yıkanarak en etkili şekilde temizlenebilen kumaşın tercih edilmesini öneriyorlar.
Besinleri saklarken streç filmi unutun
Tek seferlik streç film ya da buzdolabı poşetleri yerine saklama kapları, balmumu kağıtları, silikon kapaklar ya da tabak kullanabilirsiniz. Ne kadar çok alternatif var değil mi? Gerçekten yapmanız gereken bu konu üzerine biraz düşünmek. Streç film olmadan nasıl yaşıyorduk? Hemen olmasa da kalan yemekleri saklama kabına kaldırarak ya da içinde gıda olan kâsenin üzerine tabağı ters koyup kapak yaparak başlayabilirsiniz. Bizim çocuklar yoğurdu çok seviyor, kaseyle masaya gelen yoğurt her zaman bitmeyebiliyor. O zaman onu başka bir saklama kabına almak yerine kâsenin üzerine bir kahvaltı tabağı kapatabilirsiniz ya da yıkanabilen slikon kapaklar kapatabilirsiniz. Yıkanıp kurutulup tekrar kullanılabilen balmumu kağıtları yarım kalan meyve ya da peyniri sarmak için rahatlıkla kullanabilirsiniz.
Kompost yapın
Unutmayın ki çoğu mutfak atığı çöp değildir. Organik gıda atıkları çürütülerek doğal gübre haline yani kompost haline dönüştürülüp doğaya kazandırılabilir. Küçük bir bahçeniz ya da balkonunuz varsa evde kompost yapabilirsiniz. Kompost üretimi yaptığımız zaman, çıkardığımız atıkların yüzde 52’sini değerlendirmiş oluyoruz. Bunları kompost yapıp toprağa ilave ettiğimizde toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini düzenlemiş oluyoruz. Bu sayede bitkilerin de verimleri artıyor. Toprağın, olumsuz özelliklerini iyileştirdiğini görüyoruz. Kompost, balkondaki bir kabın ya da bahçedeki bir çukurun içinde malzemelerin belirli bir sırayla karıştırılarak bekletilmesi ile hazırlanır. Karışımın hava alması da gerekir, bu nedenle evinizin balkonunda hazırlayacağınız az miktarda kompost için, orta boy bir çöp kovasına delikler açarak kompost kabınızı hazırlayabilirsiniz.
Suya daha çok değer verin
Meyve yıkarken veya pirinçleri suda bekletirken kullandığınız suyu lavaboya dökmek yerine bitkilerinizi sulamak için kullanabilirsiniz. Meyve sebzeleri ve yeşillikleri beklettiğiniz sirkeli suyu ya da durulama suyunu hemen dökmeyip, bir kaç gün boyunca kullanmaya çalışın. Tek yapmanız gereken mutfakta içi su dolu kaplar için devrilmeyecekleri bir yer ayarlamak. Lavabonun kenarına içi temiz su dolu sıvı sabun kutuları bırakabilirsiniz. Çocuklarınız ellerini sabunlamak için önce bu suyla ellerini ıslatıp hiç çeşmeyi açmadan sabunla ellerini köpürtebilir. Sadece elleri tertemiz durulamak için çeşmeyi açabilirler. Bulaşık makinenizi doldurun. Kullanılan su miktarını azaltmak için bulaşıkları elde değil makinada yıkamayı tercih edin. Makinanızı her bulaşık çıktığında değil, tam kapasite dolduğunda çalıştırın. Suya karışacak en önemli atığınız olan deterjanı doğal ürünlerden seçin. Mutfak temizliğini mümkün olduğunda sirke, karbonat gibi doğal temizleyicilerle yapmak, yemek hazırladığınız ortamdaki kimyasalları en aza indirmenizi sağlar. Evde basit önlemlerle su tasarrufu yapmanın 24 yolu var. Neler yapabileceğinize bir bakın.
Tek kullanımlık kağıt havlulardan vazgeçin
Kurulamak için emici havlular, silmek ve temizlemek için yıkayıp tekrar kullanabileceğiniz bezler kullanabilirsiniz. Bu şekilde hem tasarruf etmiş hem de çıkan atık miktarını azaltmış olacaksınız. Kağıt havluları koparıp kullanmak ve atmak gerçekten çok pratik ama bunların yerine mutfak bezi kullandığınızda hayat sandığınız kadar zorlaşmıyor. Evdeki kurulama bezleri, kullanmadığınız pamuklu ve emici kıyafetler oldukça işinize yarayabilir. Salatalar yıkanıp havlu kağıt yerine beze sarılarak da buzdolabında saklanabilir. Bilinçli davranarak evde kağıt israfını en aza indirebiliriz.
Atıkları ayrıştırın
Geri dönüşüm evde başlar. Geri dönüşüm kurallarını iyi öğrenin ve mümkün olduğu kadar çöpe değil geri dönüşüme gönderin. Evde geri dönüşüm dendiğinde ilk akla gelen çöplerin ayrıştırılması ve doğru şeyin doğru çöpe gönderilmesidir. Evde geri dönüşümün en başarılı adımlarından biri sıfır ya da sıfıra yakın atıktır. Cam, plastik, metal, kağıt ve kimyasal olmak üzere farklı atık kutuları yaparak atıkları ayrıştırmak ve evde geri dönüşümü sağlamak mümkündür. Yahut evlerde plastik, kağıt ve cam atıklar ayrıştırılarak sokak başlarında bulunan geri dönüşüm konteynırlarına kolaylıkla bırakılabilir.
Yağlı kağıt kullanın
Tek seferlik pişirme gereçleri kullanmayın. Fırın kullanmayı seviyorsanız yağlı kağıt yerine tepsiyi yağlayabilirsiniz ya da yağlı kağıt yerine silikon mat serebilirsiniz, üstelik atık da çıkarmamış olursunuz. Tek dikkat etmeniz gereken; mat üzerinde kekinizi, böreğinizi belki de yemeğinizi bıçakla kesmemek. Aynı mat bıçak darbelerine dikkat ederseniz defalarca yıkanıp kullanılabilir.
Çayınızı kahvenizi demleyin
Son önerim ise poşet çay ya da tekli paketlerdeki kahveler yerine çayınızı, kahvenizi demlemek. Çay için zaten süzgeçli demlikler, kupalar, mandallı süzgeçler ve hatta artık çay keseleri ve fileleri mevcut. Bu konuların içine girdikçe ne kadar çok seçenek olduğunu görüyorsunuz. Kahve için de Türk kahvesi ya da French presste kahve demleme yapıyorsanız ya da mokapot kullanıyorsanız sorun yok. Ancak kâğıt filtre kullanıyorsanız kumaş filtrelere geçebilirsiniz. Hem filtre kahve makineleri hem de V60 gibi modeller için farklı ölçülerdeki kumaş filtrelere ulaşabilirsiniz.
Gıda israfını azaltın
Gıdalarını satın alırken bozulmadan tüketebileceğiniz miktarlarda almaya dikkat edin. Meyve kabukları, kalan yemekler gibi şeyleri atık olarak görmek yerine, değerlendirme yolları arayın. Kapan pilavdan ertesi gün yayla çorbası, tabakta kalan domatesleri çöpe atmak yerine çorbaya ekleyebilirsiniz.
Cam kavanoz tercih edin
Alışveriş yaparken plastik yerine cam kavanozda satılan ürünleri tercih edebilir, bu kavanozları yıkayıp yıkayıp gıdalarınızı saklamak için, turşu ya da reçel yaparken tekrar tekrar değerlendirebilirsiniz.
