Kanaat Önderi: Dünya liginde çok uzaktayız

Şeref OĞUZ – Hakan GÜLDAĞ – Vahap MUNYAR
Kanaat Önderleri’ne konuk olan Şarap Üreticileri Derneği Başkanı Ali Başman, Türkiye’nin 451 bin hektar üzüm bağı ile dünyada 5’inci, 4.1 milyon ton üretimle 6’ncı sırada olduğunu vurgularken, 30 milyar Euro’luk dünya pazarında ihracatın 10 milyon Euro gibi çok düşük düzeyde kaldığına dikkat çekti.

Şarap Üreticileri Derneği Başkanı ve Kavaklıdere Yönetim Kurulu Başkanı Ali Başman, “Gündem Özel” sohbetimizde, Türkiye’nin 431 bin hektar ile bağ alanı açısından dünyada 5’inci sırada yer aldığını belirtti, “4.1 milyon tonluk üzüm üretimiyle de dünyada 6’ncı sırada bulunuyoruz. 4.1 milyon ton üzümün yüzde 4’ü şarap üretimine gidiyor” dedi. Başman, Türkiye’de kurulu şaraphanelerin toplam kapasitesinin 180 milyon litre olduğunu vurgulayıp ekledi: “3 milyon litresi ihracata yönelik olmak üzere yıllık şarap üretimimiz 79 milyon litre düzeyinde seyrediyor. Bu üretimle dünyada potansiyelimize göre olmamız gereken yerden çok uzaklardayız.”

Şarap Üreticileri Derneği Başkanı Ali Başman’a sorularımız ve yanıtları şöyle:

2.5 MİLYON LİTRELİK İTHALAT VAR

● Bu yılın bağ bozumunun sonlarına doğru geliyoruz. Öncelikle Türkiye’nin bağ varlığının düzeyini, dünya ligindeki konumunu değerlendirebilir misiniz? Türkiye, üzüm üretiminde dünyada hangi noktada? Toplam üretim içinde şaraplık üzüm üretiminin yeri nasıl? Şaraplık üzümde dünya sıralamalarına girebiliyor muyuz?

Dünyada 6 milyon 925 bin 972 ha alanda 77.8 milyon ton üzüm üretiliyor. (FAO 2019). Ülkemiz 431 bin hektar bağ alanı ile İspanya, Fransa, Çin ve İtalya’dan sonra 5’inci sırada. 4.1 milyon ton üretim ile Çin, İtalya, ABD, İspanya, Fransa’dan sonra 6’ncı sırada yer alıyor.

OIV, 2019 verilerine göre, dünyada üretilen 77.8 milyon ton üzümün yüzde 57’si şarap olarak, yüzde 36’sı sofralık olarak ve yüzde 7’si kuru üzüm olarak değerlendiriliyor. Son yıllarda özellikle Çin ve Hindistan gibi Asya ülkelerinin pazara girmesiyle şaraba işlenen pay düştü, sofralık değerlendirme payı artış trendine girdi. Özellikle 2000 yılından sonra dünya sofralık üzüm üretim ve tüketiminde önemli oranda artış oldu.

Yurdumuzda ise kayıt ve envanter sistemlerinin tam olmaması nedeni ile net bilgiler maalesef yok. Kesin olmayan verilere göre, yaklaşık 430 bin hektar bağdan 4.2 milyon ton üzüm üretilip, yüzde 52’si sofralık, yüzde 37’si kurutmalık, yüzde 4’ü sarap ve 6’sı da şıralık olarak değerlendiriliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı (TADB) verilerine göre, pandemi öncesi iç piyasada 76 milyon litre, ihracatta ise 3 milyon litre olarak toplam 79 milyon litre (0.79 milyon hl) şarap ve köpüklü şarap arz ediliyor. Bu rakamın bir milyon litresi köpüklü şarap.

Ayrıca 2.5 milyon litre civarında şarap ve köpüklü şarap ithal ediliyor. Kapasitemiz ise 180 milyon litre. Dünya sıralamalarında maalesef potansiyele göre olmamız gereken yerden çok uzaklardayız. 20’nci sıradaki Gürcistan bile 180 milyon litre ile 2.3 katımızda.

Ayrıca bağ alanlarımız gün geçtikçe azalıyor ki bunun en önemli nedeni ağırlıklı katma değeri düşük sofralık üzümlerin piyasa satış ve fiyat istikrarsızlığıdır.

AVRUPA’NIN ŞARABI ANADOLU’DAN

● Anadolu’da ve Trakya’da şarap üretiminin tarihçesinin epey eskiye uzandığını biliyoruz. Tarihte bu topraklarda şaraplık üzüm üretimi ve şarap üretimi nasıldı? O dönemde bu toprakların dünya şarap üretimindeki yeri nasıldı?

Hepimizin bildiği gibi şarabın ana vatanı Kafk asya, Mezopotamya, Anadolu üçgeninde birçok medeniyet şarap üretiminde ve ticaretinde bulunmuş ve Akdeniz’de bulduğumuz anforalarla dünyaya yayılmıştır. Şarabın tanrısı Dionysos bu topraklarda yaşamış, Hititler tanrılarına bu topraklarda şarabı sunmuşlardır.