Herkes bunu merak ediyor: Orman yangınları aynı anda nasıl başladı? Ciğerlerimizi yakan 4 neden

Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınlarının nedenlerini uzmanlara sorduk. Bilim adamlarına göre ormanlar şu 4 nedenden dolayı yanıyor.

1- İNSAN ELİ

Prof. Dr. Doğanay Tolunay (İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Ormancılık Fakültesi öğretim üyesi): İstatistiksel açıdan orman yangınlarının her geçen yıl arttığını görüyoruz. Nedenlerine baktığımızda yüzde 89’u insan, yüzde 11’i ise yıldırım gibi doğa olaylarından kaynaklı. İnsan kaynaklı olanlarda bahçe temizliği ve anız yakmak gibi faaliyetler öne çıkıyor. Ancak ormanda bırakılan bir cam parçası veya iyice söndürülmeyen bir sigara izmariti bile yangını başlatabiliyor. Son yıllarda bunlara elektrik nakil hatları nedeniyle çıkan yangınları da eklememiz gerekiyor. Osmaniye’deki yangının elektrik hattından çıkmış olma ihtimali çok yüksek.

2- KÜRESEL ISINMA

Türkiye’nin mevcut iklim koşullarında yılın belli dönemlerinde yangın çıkma riski vardır, buna yangın mevsimi deriz. Mayıs ve kasım aylarını kapsayan bu süreçte en riskli dönem, hava sıcaklarının aşırı yükseldiği temmuz-ağustos aylarıdır. Bu dönemde ormanların altına dökülen ölü örtü adını verdiğimiz yapraklar, kurumuş dallar yangının çok hızlı bir şeklide büyümesine neden olur. Son birkaç senedir iklim krizine bağlı olarak eylül ve ekim aylarında da yangın sayılarının arttığını görüyoruz. Hava sıcaklıkları aşırı yükseliyor, yağışlar azalıyor, hava nemi yüzde 10 gibi ekstrem seviyelere düşüyor. Bir de rüzgâr varsa yangın riski artıyor.

3- FÖN RÜZGÂRLARI

Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu (İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi): Hava durumunun yüksek basınçtan etkilendiği yerlerde hava çöküyor, çöktüğü için de kuruyor. Son dönemlerde ise hava sıcaklığının artmasına bağlı olarak toprak ve bitki örtüsü kuruyarak yanmaya daha müsait hale geldi. Antalya’da şu an bağıl nem oranı yüzde 6 gibi anormal bir seviyede. Hava çökerken rüzgâr tepeden esiyor, aynı zamanda da kuruyor. Dağların yamaçlarından esen rüzgar arazide bulunan ağacı, yaprağı, otu kurutarak yanmaya müsait hale getiriyor, en ufak kıvılcımda her şey tutuşabiliyor, buna ‘fön etkisi’ diyoruz.

4- ORMANLARDAKİ YERLEŞİM

Dr. Ümit Şahin (Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi Kıdemli İklim Uzmanı): Şu anda tüm dünyada yangınlar yaşanıyor. Aynı anda birçok bölgede yangın çıkması iklim krizine bağlı orman yangınlarının tipik özelliği. İki yıl önce Avustralya’da aynı özelliği gördük. Ormanların yüzde 15’i yandı. 2010’da Rusya orman yangınları benzer özellikler gösterdi. Ama bu söylediklerim yangınların insanla ilgisi olmadığını göstermiyor. Ormanların içine siteler kurulması, oteller yapılması, piknikçilerin cam bırakması, izmarit atması yangın çıkma ihtimalini arttırıyor. Ormanlardaki yapılaşmayı, turizmi sanayi ve maden tesislerini engellemek gerekiyor.