Et ve Süt Kurumu’nun yüksek fiyatlı hayvan ithalatı: Neden daha fazla ödüyoruz?
-
Geçen yıl hayvancılık sektörüne 15 milyar 406 milyon lira destek verilirken canlı hayvan ve et ithalatına 32,7 milyar lira ödendi. Hayvancılık desteğinin iki katından fazla. İlk altı ayda ithalata ödenen para 19,3 milyar lira. Bu yılki destek kadar.
Ülkemizde 2020 yılının ortasında başlayan süt krizi, besi hayvanı dışında süt hayvanlarının kesime gitmesiyle et fiyatlarını yükselmesini önlemişti. Ancak ilerleyen yıllarda süt hayvanlarının azalması ve besi hayvanı sayısının düşmesi nedeniyle et fiyatları yükselince canlı hayvan ve et ithalatı yine ilk tercih haline geldi. Aslında bu durum 2010 yılından beri devam eden ve bir türlü çözülemeyen bir hikayenin parçasıdır.
Kriz sonrası Tarım ve Orman Bakanlığı hayvancılık krizini durdurmak yerine ithalatı bir çözüm olarak gördü. Geçen yıl 818 bin büyükbaş, 53 bin küçükbaş hayvan ve 34 bin tondan fazla et ithal edilmesine izin verdi. Bu ithalatlara toplamda 1,4 milyar dolar ödeme yapıldı. Ancak bu yıl bakanlık tek yetkili olarak Et ve Süt Kurumu aracılığıyla 600 bin baş canlı hayvan ithal edileceğini duyurdu. 2024 yılının ilk altı ayında 197 bin büyükbaş hayvan ithalatına 11 milyar lira (360 milyon dolar), 11 bin küçükbaş ithalatına 55 milyon lira (1,7 milyon dolar) ve 42 bin ton et ithalatına 8,2 milyar lira (264 milyon dolar) ödeme yapıldı.
Bu yılın geçen yıldan bazı farkları var. Geçen yılın ilk altı ayında sadece 2 bin ton et ithal edilirken bu yılın aynı döneminde bu rakam 21 kat artarak 42 bin tona çıktı. Bu et ithalatının %68’i Polonya, %21 Fransa, %9 İtalya ve %2’si Ukrayna’dan yapıldı. İlginç bir şekilde Suudi Arabistan’dan 9 kilo et ithal edilmesi ise dikkat çekici bir detay. Geçen yılın son altı ayında 32 bin ton ve bu yılın ilk altı ayında 42 bin ton et ithalatı ile birlikte Türkiye toplam 74 bin ton et ithal etmiş oldu. Son bir yılda et ithalatına 465 milyon dolar harcandı.
Et ve Süt Kurumu tarafından yapılacak 600 bin büyükbaş hayvan ithalatının bu yılın ilk altı ayında 197 bin büyükbaş hayvan ithalatına 11 milyar lira (360 milyon dolar) ödendi. Geçen yılın aynı döneminde 234 bin büyükbaş hayvan ithalatına 7 milyar lira (361 milyon dolar) ödenmişti. Dolar bazında neredeyse aynı ödeme yapılmış olmasına rağmen hayvan sayısındaki azalma dikkat çekiyor. Aradaki fark 37 bin büyükbaş hayvan! Et ve Süt Kurumu dış pazarda tek ve büyük bir alıcı olmasına rağmen nasıl oluyor da daha pahalı hayvan alıyor?
En çok canlı hayvan ithal ettiğimiz ülkelerden bazı örnekler vermek gerekirse: Geçen yıl Brezilya’dan ortalama 1.181 dolara alınan bir hayvan bu yıl 1.173 dolara, Bulgaristan’dan 1.386 dolara alınan hayvan bu yıl 1.326 dolara alındı. Ancak Uruguay’dan 1.362 dolara alınan hayvan bu yıl 1.404 dolara, Macaristan’dan 1.560 dolara alınan hayvan bu yıl 2.299 dolara, Çekya’dan 1.681 dolara alınan hayvan bu yıl 2.678 dolara, Romanya’dan 1.465 dolara alınan hayvan bu yıl 1.665 dolara, Slovakya’dan 1.570 dolara alınan hayvan bu yıl 2.208 dolara alındı. İç savaş halindeki komşumuz Suriye’den geçen yıl 1.575 dolara alınan hayvanların fiyatı bu yıl 2.325 dolara çıktı. Ne oldu da bu ülkelerde hayvan başına fiyatlar 42 dolar ile 997 dolar arasında arttı? Hayvan başına yaklaşık bin dolarlık fark 33 bin lira ediyor. Binlerce hayvanı düşündüğünüzde bu çok büyük bir para ediyor. Bu durumun derhal açıklanması gerekiyor.
Geçen yıl hayvancılık sektörüne 15 milyar 406 milyon lira destek verilirken canlı hayvan ve et ithalatına 32,7 milyar lira ödendi. Hayvancılık desteğinin iki katından fazla. Bu yıl hayvancılıkta destekleme modeli değişse de verilecek destek 19 milyar 740 milyon lira. Peki, bu yılın ilk altı ayında ithalata verilen para ne kadar? 19,3 milyar lira. Şimdiden neredeyse ülke hayvancılığına verilen desteğin tamamı ithalata ödenmiş. Daha ithal edilecek 400 bin büyükbaş ve daha ne kadar olacağı bilinmeyen et ithalatı var.
Sizce son 15 yılda 6,9 milyon büyükbaş, 3,2 milyon küçükbaş ve 379 bin ton et ithalatına 11,5 milyar dolar ödeyen Türkiye ithalatla mı bu sorunu çözer, yoksa üreticisine vereceği destekle mi?
