Ekmek ve tahıllarda yıllık enflasyon yüzde 106,68
Tüketici enflasyonunda yükseliş sürerken taze meyve sebze ile akaryakıttaki fiyat düşüşleri nedeniyle yıllık enflasyon yüzde 80,21’de kaldı. Son iki ayda yıllık enflasyon sadece 1.5 puan artarken ekonomistler eylül ve ekimde yüzde 85 ile zirvenin görülmesini bekliyor.
Enflasyon Mayıs 2021’den bu yana kesintisiz 15 aydır yükselişini sürdürüyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ağustosta aylık enflasyon yüzde 1,46 ile yüzde 2 olan beklentilerin altında kalırken, yıllık enflasyon da yüzde 80,21’e yükseldi. Son iki ayda sadece 1.5 puan yükselirken aylık ortalama artış hızı da geriledi. Aralık 2021’de yüzde 13,58 ile sert yükselen aylık enflasyon 2022 boyunca haziran ayına kadar hızlı artışını korudu. Ocakta yüzde 11,1, şubatta yüzde 4,81, martta yüzde 5,46, nisanda yüzde 7,25, mayısta yüzde 2,98, haziranda yüzde 4,95 artan aylık enflasyon temmuzda yüzde 2,37, ağustosta ise yüzde 1,46 artış gösterdi. İstanbul Ticaret Odası ve ENAG hesaplamalarından farklı olarak TÜİK verilerinde gözle görülür ivme kaybı yaşandı. Buna rağmen yıllık yüzde 80,21 enflasyon 1998 yılından beri görülen yeni en yüksek seviye oldu. Önceki gün yayınlanan Orta Vadeli Plan’da ise enflasyonun bu yıl sonunda öngörülen yüzde 65 seviyesinden önümüzdeki yıl yüzde 24,9’a düşeceği tahmin ediliyor.
TÜİK verilerine göre taze meyve ve sebze fiyatlarındaki düşüşün getirdiği etkiyle gıda grubunda beklentinin altında kalan aylık enflasyon ve benzin ile motorindeki fiyat düşüşleriyle ulaştırma grubundaki negatif enflasyon ağustos ayı enflasyonunda etkili oldu. Bunun yanı sıra eğitim ve sağlıkta yüksek fiyatlar gözlenmeye devam etti. İlaç fiyatları temmuzda olduğu gibi ağustos ayında da zam şampiyonları listesinde yer alırken eylülde hem elektrik ve doğalgaz zammı hem de eğitim döneminin getirdiği zamlarla enflasyonun yüzde 85 seviyelerine doğru hareket etmesi bekleniyor.
Ekmek ve tahıllarda yıllık enflasyon yüzde 106,68
Gıda grubunda taze meyve ve sebzelerde aylık enflasyon yüzde 6,31 düşerken işlenmemiş gıda grubunda meyve sebze kaynaklı yüzde 2,02’lik gerileme gözlendi. Mevye sebzenin yanı sıra kuzu etinde yüzde 2,33, margarinde yüzde 2,16, tavukta yüzde 8’lik fiyat düşüşleri görüldü. Bunun yanı sıra işlenmiş gıdada ise aylık artışlar sürdü. İşlenmiş gıdada aylık yüzde 3,41, ekmek ve tahıllarda ise yüzde 3,76 fiyat artışları yaşandı. İşlenmiş gıdada yıllık enflasyon yüzde 100,38’i, ekmek ve tahıllarda ise yüzde 106,68’i buldu.
Alkollü içki ve tütün grubunda ağustosta TÜİK’e göre bir değişim yaşanmazken konut grubunda yüzde 2,05’lik artışın manşet enflasyonu artırıcı etkisi 0.3 puan oldu. Kiralarda aylık artış yüzde 4,4, yıllık artış ise yüzde 30,81 olarak hesaplandı. Hükümet yıllık kira artışını temmuzdan itibaren yüzde 25 ile sınırlamıştı. Ancak eylülde elektrik ve doğalgazın birim fiyatına, ithalat fiyatlarındaki artış nedeniyle abone gruplarına göre yüzde 20 ile yüzde 50 arasında zam yapılırken, ekonomistler zammın enflasyona etkisinin iki puanı geçebileceğini belirttiler. Doğrudan etkisi 0.8 puan ile gelecek ay başlayacak ve firmaların fiyatlarına maliyet artışlarını ne ölçüde yansıtacağına göre değişiklik gösterecek.
Ev eşyası grubunda beyaz eşyada kur ve talep artışı nedeniyle gelen zamların etkisi hissedildi. Buzdolabı grubu yüzde 7,22 aylık artışla ağustos ayının zam şampiyonları arasında yer alırken ev eşyası grubunda aylık yükseliş yüzde 3,35 oldu ve manşet enflasyona katkısı 0.3 puan hesaplandı. Sağlıkta ise temmuzda yüzde 16,62, ağustosta yüzde 16,72 artan ilaç fiyatlarının etkisi büyük. Sağlık grubunda aylık enflasyon yüzde 7,01 manşet enflasyona etki ise 0.22 puan oldu.
6 ay sonra ilk kez bir grupta fiyat artmadı
Ulaştırma grubu benzin ve motorinde yüzde 7,79’luk gerilemenin etkisiyle aylık enflasyonu yüzde 1,78 azaldı ve manşet enflasyona azaltıcı etkisi 0.32 puan hesaplandı. Şubat 2022’den beri fiyat artışları ilk kez 12 harcama grubuna yayılmadı ve ilk kez bir harcama grubunda gerileme yaşandı. Enerji fiyatları da aylık yüzde 2,68 azalırken, yıllık enerji enflasyonu ise yüzde 121,73’e yükseldi.
Giyim ve ayakkabı yüzde 1,28, haberleşme grubu yüzde 1,91, eğlence ve kültür yüzde 3,34, eğitim yüzde 6,55 artarken eylül enflasyonunda eğitim fiyatlarındaki artışın daha etkili olması öngörülüyor. Lokanta ve otellerde yüzde 3,31, çeşitli mal ve hizmetlerde ise yüzde 3,86’lık aylık fiyat artışları oldu.
Negatif reel faiz yeni zirvesine çıktı
TÜİK ile İTO endeksleri arasındaki fark neredeyse 20 puana ulaşarak rekor seviyeye çıktı. İstanbul Ticaret Odası öncü perakende verileri ağustosta yüzde 99,91 artış göstermişti. ENAG verilerine göre ise yıllık enflasyon ağustosta yüzde 181,37’ye çıktı. Öte yandan Merkez Bankası’nın ağustos ayında politika faizini yüzde 13’e indirmesiyle birlikte enflasyon ile politika faizi arasındaki fark 67.21 puana yükseldi. Gelişmekte olan ülkeler arasında Türkiye negatif reel faiz oranıyla zirvede yer alıyor.
Eylül 2021’den sonra ilk kez Yİ-ÜFE geriledi
TÜİK verilerine göre Yİ-ÜFE enflasyonu ağustosta aylık yüzde 2,4 artarken yıllık enflasyon yüzde 144,6’dan yüzde 143,75’e hafif bir düşüş gösterdi. Yİ-ÜFE enflasyonu Eylül 2021’de görülen hafif düşüş dışında 25 aydır yükselişteydi. Yİ-ÜFE’deki sınırlı düşüş aylık elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 1,07 azalıştan kaynaklandı.
Eylül ve ekimde yüzde 85 ile tepe görülebilir
TÜİK verilerine göre çekirdek TÜFE göstergelerinden “B” ağustosta yıllık yüzde 68,46’dan yüzde 72,53’e, “C” endeksi ise yüzde 61,69’dan yüzde 66.08’e çıktı. Hizmet enflasyonu da yükselmeye devam etti ve temmuzdaki yüzde 51,45’ten ağustosta yüzde 54,3’e yükseldi. Uzmanlar manşet enflasyonda gerçekleşme piyasa beklentilerinin altında kalsa da artışın devam ettiğini ve hizmet fiyatlarındaki katılık ve arz şoklarının yanı sıra talep kaynaklı ikincil etkiler gibi kırılganlıklar enflasyon dinamiklerini bozmayı sürdürdüğünü vurguladı. Önümüzdeki iki ayda enflasyonu düşürecek bir önemli politika aksiyonu beklemeyen analistler, tüketici enflasyonunun yılsonunda yüzde 70’e gerilemeden önce eylül-ekim aylarında yüzde 85 üzerinde tepe yapmasını bekliyor.
Nebati: Önümüzdeki aylarda enflasyon daha da hız kesecek
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati veri sonrası twitter paylaşımında, enflasyonla mücadelede resesyon ihtimalinden dolayı birçok ülkenin negatif reel faiz politikası uyguladığını belirterek şöyle dedi: “Yatırımı ve üretimi durdurmadan enflasyonla mücadelemizi sürdürüyoruz. Politikalarımızı da yatırım ve üretimi teşvik etmekten yana kullanıyoruz. Böylece, makine ve teçhizat yatırımları, 2022 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17,8 artmıştır. Önümüzdeki aylarda enflasyonun daha da hız kestiğine birlikte şahitlik edeceğiz. Bugün açıklanan Ağustos ayı enflasyon verileri de bu projeksiyonlarımızı destekler niteliktedir. Yüksek enflasyonu bir daha geri dönmemek üzere bu topraklardan defedeceğiz.”
