Bu kış hava nasıl olacak?

Habertürk Meteoroloji Mühendisi Hüseyin Öztel, Türkiye’de bu yıl kış aylarının nasıl geçeceğini mercek altına aldı. Öztel “Avrupa ve muhtemelen Türkiye, kışa soğuk ve yağışlı bir giriş yapıp kurak ve ılık devam edecek” dedi.

Avrupa’nın kışı nasıl geçecek? Türkiye’de kış nasıl geçecek? Bunlardan ikincisi bizim için daha önemli görünüyor, keşke yüksek doğrulukta bir yanıtı olsa fakat bugünden elimizde sadece kışın nasıl geçebileceğine dair emareler ve senaryolar var. Hava olayları çok sık değişir ve haftalar sonrasında yerleşecek basınç sistemlerini bugünden öngören tahminlerimiz çoğu kez isabetsiz sonuçlar verir (ya da bazı alanlar için tutarlı olsa da genel kararlılık düşük olur).

Ancak bugünlerde medyada ve sohbet arasında Türkiye kadar Avrupa’nın da nasıl bir kış geçireceği merak konusu oluyor. Avrupa’yı bekleyen kış hakkında merakları biraz giderebilmek için şimdilik şu senaryo aktarılabilir:

“Bu kış yüzde 91 olasılıkla La Nina kışı olacak.” Bu senaryo NOAA’nın tespit ettiği okyanus yüzey suyu sıcaklıklarıyla ilişkili. (NOAA: ABD’nin hava ve deniz olaylarını küresel ölçekte araştıran kurumu). NOAA ve benzeri kurumlar okyanusu uydular, gemiler, yüzer ölçüm istasyonları ile ölçüp biçip gelecek aylarda havanın bu suyla ilişkisini anlamaya çalışıyor. Benzerlikle ve tekrar eden paternler elde edildiğinde bunları hava tahmini yapmakta kullanabiliyoruz.

Bu grafikte mavi sütunlar sonbahar ve kışın ilk aylarının La Nina etkisinde geçme olasılığını gösteriyor. Bahar yaklaştıkça La Nina (ki bu üst üste 3. etkin olduğu yıl, nadir bir durum) zayıflayacak ve anomaliler, ortalamadan sapan değerler nötrale yaklaşacak diyebiliriz.

Dünyamızın büyük kısmının su olduğunu hatırlarsak, okyanuslarla üzerindeki atmosferin enerji alış verişini takip etmek önemli hale geliyor. La Nina (ve sıcak kardeşi El Nino) dünyanın sürekli esen rüzgarları ve denizlerinin bu rüzgarlarla yüzeyden süpürülmesi ile ilişkili oluyor. Bazı kıyılara sıcak suyun sokulması, bazı kıyılarda soğuk suyun kalması havanın nemli mi kuru mu olacağını belirliyor. Dünyayı bu kadar etkileyen La Nina üçüncü yılına girdi ve şu an yüzey su sıcaklıkları merkez ve batı Pasifik okyanusunda bu yıl ortalamanın altında, yani su soğuk. Temmuz sonrası kuru ve sadece konvektif yağışlı geçen aylar (yaz yağmurları gibi kısa süreli ama şiddetli sağanaklar), ekvatora yakın bölümleri ile Pasifik’te La Nina’nın bu kışa damga vurabileceğine işaret ediyor.

Bu etki Kuzey ve Güney Amerika kıyılarında başka, Avrupa’da başka etki yapıyor diye özetleyebiliriz.

Avrupa ve muhtemelen Türkiye, kışa soğuk ve yağışlı bir giriş yapıp kurak ve ılık devam edecek.

La Nina anlamlı ve gözlenebilir etkiyi ABD ve Kanada’nın geçireceği mevsim üzerinde yapsa da Avrupa’ya olan etkisi için genel olarak ortalama sıcaklıklarda, Orta Avrupa’da kış ortası ortalamaların biraz üzerinde geçecek öngörüsü karşımıza çıkıyor. Batı Avrupa ise sıcaklığın uzun yıllar ortalamalarına yakın seyrettiği bir kış geçirebilir.
Avrupa tahmin modeli (Ecmwf) ile NOAA anomali verileri (ayrıca iki ayrı modelin katkısı ile) oluşturulan öngörüye göre Türkiye’nin de bulunduğu Orta ve Doğu Akdeniz normallerden daha yağışlı fakat sıcaklık olarak ortalamalarda ve biraz üzerinde sıcak bir kış geçirebilir.

Bu senaryo gerçekleşip ortalamaya göre sıcak bir kış geçirecek bile olsak arada soğuk cephelerin, kuzeyli atakların kar getireceği günlerimiz olabilir. Kıyılarda karlı geçen son kışın ardından bu kış da kıyı merkezlerde kar görebiliriz. Hatta oldukça soğuk haftalarımız olabilir.

Not: La Nina ve El Nino dünyanın dönüşü, ticaret ve jet rüzgarları, okyanuslar, atmosfer, enerji transferi gibi aklımızın ölçeklerini bile anlamakta zorlandığı büyük sistemlerin birbiri ile etkileşimi demek oluyor. Bu kış yaklaşırken elimizdeki verilere, ne var ne yok daha yakından bakıyoruz. Avrupa’da süren Rusya-Ukrayna savaşı ve aslında politika ile ilişkili bir enerji krizi yaşanıyor. Isınma ihtiyacı daha mı fazla olacak, yoksa nispeten ılık bir kış mı geçireceğiz bunu merak etmek oldukça doğal. Şimdilik Avrupa ve Türkiye, geçen kıştan daha ılık bir kış geçirecek gibi görünüyor ama tekrar hatırlayalım, bunların hepsi değişe de bilir.