Ağaçlar yangında ölmüyor: İnsanlarla konuştuklarını duymak artık mümkün
Teknolojik cihazlar kullanılarak yapılan çalışmalar, yanan bölgelerin ‘ölü’ olmadığını, doğanın yeniden yeşermek için büyük bir çaba gösterdiğini ve bunu iletişim kurarak yaptığını ortaya koyuyor.
Bitkiler konuşuyor, ağaçlar konuşuyor, toprak konuşuyor… Teknoloji sayesinde artık nasıl konuştuklarını duymak ya da görmek de mümkün. Özel aygıtlar kullanarak bitkilerin ve ağaçların birbirlerine ve çevreye gönderdiği elektriksel sinyalleri, uyarıları sese dönüştüren İpek Oskay’ın çalışmaları, yanmış alanların ‘ölü’ alanlar olmadığını, bitkilerin bu alanlarda hâlâ iletişim halinde olduğunu, hayatın buralarda devam ettiğini gözler, daha doğrusu kulaklar önüne seriyor. Bitkilerin sesini duyma ve duyurma gayretindeki Oskay, “Yanmış alanlar atıl alan sayılmamalı” diyor.
Yüzüklerin Efendisi serisinin kadim kahramanlarından Entler’i kitabı ya da filmi bilenler anımsayacaktır. Ormanların dev koruyucusu olan bu canlılar, bir nevi kökleri dışarıda olan ağaçlardır esasen. Birbirleriyle kendi dillerinde konuşur, sürekli bir iletişim halinde binlerce yıl yaşarlar. Bize, koruyucuları oldukları ağaçların yaşayan, hafıza ve hatıra sahibi canlılar olduklarını hatırlatırlar. Bir arkadaşımın tavsiyesiyle izlediğim bir videoda, bitkilere takılan sensörlerin sese dönüştürüldüğünü gördüğümde aklıma ilk gelen, ağır gövdeleri, sakin konuşmaları ile Entler oldu. Sonra; Hüsnü Arkan’ın “Ağaçlar bizim gibi uyur, uyanırlar bizim gibi” dediği ‘Öyle Bir Rüya Şarkısı’nı anımsadım.
İpek Oskay bir sosyolog. Doktora çalışmasını Alberta Üniversitesi’nde sürdürüyor. Dil, ses, mekân üzerine teorik araştırmalar yapıyor, Kanada’da ve Türkiye’de saha çalışmaları yürütüyor. Bir yandan da belgesel ve ses tasarımı alanlarındaki işlerde görüyoruz adını. 2014’ten beri gönüllü olarak Adalar’da ses verisi toplayan sesol.org’un da geliştiricisi ve koordinatörü. Sesol.org ekibi, sokaklardan, su altından ses topluyor, balıkçılarla, esnafla görüşüyor, yangınlar konusunda veri topluyor, canlı cansız sesleri kaydediyor.
