İncirde kalite kötü, fiyat iyi

Prof. Dr. Harun Raşit Uysal

Aydın‘ın dağlarından yağ, ovalarından bal akar derler. Aydın ilinin başını çektiği incir üretimi ve ihracatı konusunda Türkiye dünya ülkeleri arasında rakipsiz ve dünya incir üretiminin yüzde 60’ını, ihracatının da yüzde 75’ini karşılıyor.

Aydın ilindeki incir ağacı sayısı yaklaşık 6 milyon. Burada her yıl yaklaşık olarak 50 bin tonun üzerinde incir üretiliyor ve 258 yerleşim biriminde, 20 bin ailenin geçim kaynağını incir tarımı oluşturuyor.

M.Ö. 484 yılında Herodot, Anadolu’da incir kültürünün insanlık kültürü kadar eski olduğunu, kültür meyveleri içinde, en eski gelişme tarihine sahip meyvenin incir meyvesi olduğunu bildiriyor. İncir, eski Yunan ve Mısır uygarlıklarında verimlilik sembolü olarak kabul ediliyordu. Aynı tarihçiye göre kuru incir, Lydia ‘da yaşamın on temel nimetlerinden biri sayılıyordu.

İKLİM KRİZİ…

Gelelim günümüze… Dünyanın en kaliteli, en fazla kuru incirinin üretildiği Aydın’da incir sezonu bitmek üzere. Diğer yıllarda sezon Ekim ayına sarkarken, bu yıl iki hafta erken bitti. Daha önceki yıllarda ağaçlar dört kez çırpılırken, bu yıl ancak iki kez çırpılabildi, üçüncüsü de başaklama gibiydi.

Bunun nedeni de iklim değişikliği. Diğer yıllarda sezonun bir yarısında deniz ve karayel diğer yarısında poyraz eserken bu sezonun sadece iki, üç gününde arzu edilen poyraz esti. Denizden, yani batıdan esen rüzgar nem, yani çiğ getirirken adı üzerinde karayel soğuk dalgaları getirdi ve her ikisi birden incirin kalitesini düşürdü. Üstelik bu sezon Aydın ve civarına yağan iki yağmur kaliteyi daha da düşürdü. Nem nedeniyle birinci kalite kürek (paçal) ve ikinci kalite küçük kürek (natrol) diye adlandırılan incirler, çatlak (ağzı yarık) ya da kalitesiz hurda incire dönüştü. Dönüşünce de fiyatları düştü.

FİYAT İYİ…

Kuru incirlerin damlardan TARİŞ’in ya da tüccarların depolarına girdiği bu günlerde fiyatlar üreticiyi memnun edecek düzeylerde seyrediyor. Büyük kürek (paçal) denilen iyi kaliteli lekesiz incirin kilo fiyatı 60-70 lira. Geçen sene fiyat 25-30 lira seviyesindeydi. Lekeli incir 40-50, çatlak 25-30, hurda incir ise 7-10 lira arasında satıldı. Bu fiyatlar da geçen yılın en az iki mislisi civarında.

BUNDA ARTAN DÖVİZİN ETKİSİ OLDU…

Son zamanlarda dövizin artması maliyetleri attırsa da yurt dışına döviz, genellikle de avro ile ihraç edilen incir fiyatlarının geçen yıla göre zaten yüksek olması gerekiyordu. Geçen yıl 15 Eylül’de dolar 8,44, avro ise 9.97 liradan işlem görüyorken, bu yıl aynı tarihte dolar 18.26, avro 18,20’ye fırlamış durumda. Yani dolar geçen yılın Eylül’ünden beri neredeyse 2,88, avro ise iki misli değer kazanmış.

Bunu şundan yazıyorum; fiyatların iyi olmasında artan dövizin etkisi var, yoksa tüccar ya da TARİŞ’in olmayan bir şeyi verdiği yok.

Bilmem anlatabildim mi?
Kaynak: YENİGÜN