Fiyat algısı yok oldu

Uygulanan ekonomi politikaları ile tepe taklak olan fiyat algısı yaklaşık 10 aydır sürüyor. Art arda gelen zamlara yetişilmeye çalışılarak film şeridi gibi geçen bu 10 ayda yaratılan yıkımı onarmak kolay olmayacak.

Hükümetin ‘yeni ekonomi modeli’ adını verdiği ve geçen yıl eylül ayında faiz operasyonuyla başlatılan politikalarla halkın çoğunluğu yoksullaştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirimleri sonrasında döviz kurları ve enflasyon patlarken, halkın alım gücünde çok ciddi düşüşler yaşandı.

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, söz konusu faiz operasyonunu önce “faiz sebep enflasyon netice”, “nas ortada” gibi ifadelerle savunurken, döviz kurlarındaki sert artışların ardından söylem değişmiş ve “Türkiye Ekonomi Modeli’ne geçiş” ilan edilmişti.

Söz konusu modele göre, TL’deki değer kaybı ile birlikte artan rekabet gücüyle ihracat artacak, ithalat azalacak ve Türkiye cari fazla vermeye başlayacaktı.

Birçok ekonomist ortada model denebilecek bir politika çerçevesi olmadığını vurgularken, vaadedilen cari fazla da rekor cari açık olarak geri geldi.

TCMB politika faizini yüzde 19’dan yüzde 13’e indirirken, resmi enflasyon yüzde 19’dan yüzde 80’e sıçradı ve AKP iktidarlar döneminin zirvesine ulaştı. Dolar/TL kuru 8,30’dan 18,30’a kadar yükseldikten sonra, kur korumalı TL mevduat ile dizginlenmeye çalışıldı ancak ABD’de enflasyona karşı faiz artışlarının başlamasıyla 14,70 seviyelerinde olan dolar/TL tekrar 18,24 seviyelerine çıktı.
Çok kısa sürede tepe taklak olan fiyat algısı, iktidarın göstermelik hamleleri ve gelinen noktada film şeridi gibi geçen 10 ayın yarattığı tahribatın onarımı yıllar alacak. 10 ayda yaşananlara ve göstermelik adımlara mercek tuttuk.

• ZAM TAKİBİ İÇİN SOSYAL MEDYA

Fiyat artışlarının en yoğun yaşandığı aralık, ocak ve şubat ayında zamlar açılan sosyal medya hesaplarından paylaşılmaya başlandı. Eskiden indirim takibi için kullanılan sosyal medya bu kez zamların duyurularının yapıldığı mecra oldu. Marketler çalışanları değişen fiyat etiketlerine yetişemedi.

• KDV SIVASI TUTMADI

Artan hayat pahalılığına karşı toplumsal tepkinin çoğalması ile ekonomi yönetimi yeni bir paket açıklayarak şapkadan tavşan çıkardı. temel gıda ürünlerinde KDV yüzde 8’den yüzde 1’e indirildi. Ancak maliyet artışlarındaki artış bu etkiyi yok etti.

• ENFLASYON TİMİ

Hükümet enflasyonla mücadele olarak bu kez sopa çıkardı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin yönlendirmesi üzerine enflasyonla mücadele için “enflasyon timleri” sahaya indi. KDV indirimlerinin uygulanıp uygulanmadığını, fahiş zamların yapılıp yapılmadığını denetlen tim, marketlere baskın yaptı.

• TARIM KREDİ SİLAHI

Üretici ve tüketici enflasyonunda üst üste rekorlar kırarken bu kez marketleri hedef alan iktidar alternatif olarak Tarım Kredi Marketleri’ni gösterdi. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin market sayısı artırılacak ve ucuzluk sağlanacaktı. Ancak bazı ürünlerin Tarım Kredi Kooperatifi marketinde daha pahalıya satıldığı gözlemlendi. Erdoğan’ın “5 tane zincir market. Bunlar bütün o ürünü toparlıyor. Bu 5 tane zincir marketin topladığı ürünle piyasalar alt üst oluyor” açıklamasıyla harekete geçen Bakanlık yine polisiye yöntemlere başvurdu.

•ASGARİ ÜCRETE ARA ZAM

Yılbaşında yüzde 50 zamla 4 bin 250 liraya çıkan asgari ücret henüz çalışanların hesaplarına yatmadan eridi. Uzun yıllar sonra asgari ücrete yıl içinde ikinci kez zam yapılmak zorunda kalındı. Temmuz ayında 5 bin 500 liraya yükseltilen asgari ücret de enflasyon karşısında alım gücünü koruyamadı. Aralık ayında 4 bin 97 lira olan 4 kişilik bir aile için açlık sınırı ağustos itibarıyla 6 bin 890 liraya ulaştı.

***

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, madeni para bulmakta zorluk yaşadığını söyleyen esnafın
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, madeni para bulmakta zorluk yaşadığını söyleyen esnafın

NEBATİ’NİN HAMASETLERİ

Hazine Bakanı Nureddin Nebati önce yaz aylarında hasat döneminin başlamasıyla birlikte enflasyonun düşeceğini iddia ederken daha sonra aralık ayındaki baz etkisinden umut etmeye başladı. Bakan Nebati’nin enflasyon çıkışları:

3 Şubat 2022

“Yaz aylarında toparlanma göstermeye başlayacak ve aralık ayında baz etkisine bağlı olarak radikal bir düşüş gösterecek. Enflasyonun nisana kadar yüzde 50’nin altında bir seviyede zirve yapmasını bekliyoruz.”

4 Mart 2022

“Enflasyon karşısında yaşadığımız zorluklarda takılı kalıp hadiseyi sonsuza dek sürecek gibi görmek, bizim bakış açımızda yer almamaktadır. Döviz kurunu kapsamlı ve yenilikçi metotlar ile düşürdüğümüz gibi enflasyonu da önümüzdeki dönemde düşüreceğiz. 2023 Haziran seçimlerine de tek haneli bir enflasyon rakamı ile gireceğiz. Unutmayalım ki; gerçekten her zorlukla beraber bir kolaylık vardır.”

10 Nisan 2022

“Enflasyon yavaş yavaş yoluna giriyor ve aralık ayından itibaren bu ülkede her ay enflasyonun nasıl düştüğünü hep beraber göreceğiz ve yürüyeceğiz. İşler daha iyi olacak.”

30 Mayıs 2022

“Enflasyon ülkemizin ve dünyanın önemli bir problemi. Enflasyonu en önemli öncelik olarak görüyoruz. Enflasyonun geçici nitelikte olduğunu düşünüyoruz.”

24 Haziran 2022

“Birinci sıradaki önceliğimiz enflasyon. Bu mücadeleden de Allah’ın izniyle galip geleceğiz.”

1 Temmuz 2022

“Enflasyonu kontrol altına aldık. Bundan sonrası aralık ayında baz etkisiyle düşmeye başlayacak. Aralık ayından itibaren enflasyonun düşüşünü hissede hissede göreceğiz ve sizi seçime o noktada götüreceğiz. Enflasyonu çalışanlara hissettirmeyecek bir sistem kurulmuş zaten.”

4 Ağustos 2022

“Enflasyonun engellenmesi yönünde önemli adımlar atıyoruz, son iki aydır da piyasa bunu hissediyor. Yıl sonunda aralık ayında olağanüstü bir durumla karşı karşıya kalmazsak, petrol fiyatlarının gevşemesiyle, baz etkisiyle düşüş trendine girmiş olacağız”
BirGün