Tarım Bakanlığından İklim Değişikliği ve Tarım Raporu
İklim değişikliğinin tarım üzerindeki etkilerinin masaya yatırıldığı İklim Değişikliği ve Tarım Çalıştaylarının sonuçları, İklim Değişikliği ve Tarım Değerlendirme Raporu’nda toplandı. Raporda, iklim değişikliğinin etkilerin izlenmesinden yağmur hasadına kadar, kısa ve uzun vadeli uygulamalar ve önerilere; Çalıştay Sonuç Bildirgesinde ise 27 iklim eylemine yer verildi.
Tarım ve Orman Bakanlığı İklim Değişikliği ve Tarım Değerlendirme Raporu’nu yayımladı. Bakanlık tarafından iklim değişikliğinin tarıma etkilerinin değerlendirildiği İklim Değişikliği ve Tarım Çalıştaylarının sonuçlarını içeren raporda, çözüm önerileri de ortaya konuluyor.
İklim Değişikliği ve Tarım Değerlendirme Raporu
Raporun girişinde Teşekkür yazısına yer verilen Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, etkileri ve sonuçları itibariyle dünyayı yakından ilgilendiren önemli bir sorun niteliğindeki iklim değişikliğinin, karşılaştırılabilir zaman dilimlerinde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan veya dolaylı biçimde küresel atmosferin bileşimini bozan, insan faaliyetleri sonucunda iklimde oluşan değişiklikler olarak tanımlandığının altını çizdi. Pakdemirli, şunları kaydetti:
“Yoğun üretim sürecinin çevreye ve atmosfere verdiği tahribatla, tüm sektörlerde küresel ısınma ve iklim değişikliğinin yıkıcı etkileri artık ciddi boyutlarda hissedilmektedir. Fosil yakıtların sanayide yoğun kullanımı, enerji üretimi, tarım ve ulaşım gibi faaliyetler nedeniyle atmosferdeki sera gazı tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
Sera gazındaki bu artış, doğrudan sıcaklığı tetiklemektedir. Son yayınlanan Hükümetler Arası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) 6. Değerlendirme Raporuna göre, sanayi devriminden bugüne, dünya ortalama sıcaklığı 1,1°C artmıştır. Ülkemizce de onaylanarak yürürlüğe giren Paris İklim Anlaşması’nın uzun dönem hedefinin de bu sıcaklık artışını 2°C’nin altında tutmak ve mümkünse 1,5°C ile sınırlamak olduğu beyan edilmiştir.
Türkiye tarımında iklim etkileri
Ülkemizdeki tabloya baktığımızda; iklim değişikliği nedeniyle, yağış rejimindeki değişiklikler bazı bölgelerimizde aşırı yağış ve sel afeti, bazı bölgelerimizde kuraklık ve su döngüsünde görülen kırılganlıklar olarak ve bazı bölgelerimizde ise büyük orman yangınları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu kapsamda Bakanlığımız ülkemizin tarım politikasında tarımsal üretim planlarken, iklim değişikliğini göz ardı etmeden çalışmalar yapmakta ve özellikle çiftçi odaklı farkındalıklar oluşturulmakta ve uygulama projeleri yürütmektedir.
İklim Değişikliği ve Tarım Çalıştayları
İşte bu bağlamda iklim değişikliğinin tarım sektörüne olan olumsuz etkilerini minimize etmek, önceden önlem almak ve tarım sektörünü iklim değişikliğine uyum ve azaltım konularında daha da bilinçlendirmek amacıyla Bakanlığımızın ve ilgili kurum ve kuruluşlarının merkez ve taşra birimlerindeki uzman mühendislerimiz, çiftçilerimiz, çiftçi temsilcilerimiz, STK’lardan oluşan toplam 320 katılımcı ile ilkini 15-17 Eylül tarihleri arasında İzmir’de, ikincisini ise 29 Eylül – 1 Ekim 2021 tarihleri arasında Şanlıurfa’da ve sonuncusu Ankara’da olacak şekilde “Değişen İklim Dönüşen Tarım: İklim Değişikliği ve Tarım” Çalıştayımızı gerçekleştirdik. Çalıştaylarımızda; iklim değişikliğinin tarımsal üretime, suya ve ekosisteme etkilerini değerlendirilerek, çözüm önerilerini ortaya koymak, kısa ve uzun vadede alacağımız tedbirleri bir bildirge haline getirmek için “İklim Değişikliği ve Tarım Sonuç Raporumuzu” oluşturduk.”
“İklim faktörünün tarım sektörü için yarattığı risk çok yüksek”
Tarım Reformu Genel Müdürü Kerim Üstün de, “Takdim” yazısında, küresel ısınma sonucunda iklim değişikliğinin farklı alanlarda, değişen etkilerle kendini gösterdiğini belirterek, şu değerlendirmeleri yaptı:
“İklim değişikliği; salgın hastalıklar, kuraklık, erozyon, çölleşme, iklim kuşaklarının yer değiştirmesi, şiddetli hava olaylarının artması, deniz seviyesinin yükselmesi, doğal dengenin bozulması sonucu yabani yaşam türlerinin zarar görmesi ve insan sağlığının bozulması gibi hayati sorunlara neden olmaktadır.
Bütün tarımsal üretim için toprak, su, güneş ışığı ve sıcaklık ihtiyacı vardır. İklim, sayılan bileşenlerin hepsine etki eden dinamik bir bileşendir. Bu nedenle; iklim faktörünün tarım sektörü için yarattığı risk, içerdiği bilinmezlikler yüzünden çok yüksek seviyededir. Sıcaklık artışları, yağış farklılıkları ve aşırı hava olayları formunda ortaya çıkan iklim değişikliğinin dünyanın çoğu bölgesinde bitkisel ve hayvansal üretim sistemlerini olumsuz etkilemesi beklenmektedir.
Bir taraftan iklim değişikliğinden etkilenen tarım, diğer taraftan da bu değişikliğe sebep olmaktadır. Tarım, iklim değişikliğine neden olan sera gazı emisyonlarının önemli bir kısmının oluşmasına katkıda bulunurken sera gazı azaltımını sağlamak için de önemli bir sektördür. Dolayısıyla tarım, potansiyel olarak hem sorunun hem de çözümün önemli bir parçasıdır.”
Tarımsal erken uyarı sistemleri kurulacak
Türkiye’nin 7 bölgesine göre farklı iklim etkileri ve sonuçları ile önerileri de yer alan Raporun Sonuç ve Değerlendirme bölümünde, kısa ve uzun vadede yapılması gereken uygulama ve öneriler şöyle sıralandı:
Kısa Vadede Yapılması Gereken Uygulama ve Öneriler
Bakanlığımız öncülüğünde tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum eylem planı oluşturulacak ve mevcutta yer alan uyum eylemleri daha uygulanabilir olması için çalışmalar yürütülecektir.
“Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında tarım ve mera alanları için tarımsal kuraklık erken uyarı sistemleri kurulacaktır.
Ulusal Arazi Kullanım Planlaması yapılacaktır.
Paris Anlaşmasının Türkiye Büyük Millet Meclisinde onaylanması ile önem kazanan iklim değişikliğine uyum ve azaltım faaliyetleri hızlandırılacak ve etkileri analiz edilecektir.
Ekosistem odaklı gıda üretim modeli oluşturulacaktır.
Bozkır Ekosistemlerinde İklim Değişikliğine Ekosistem Tabanlı Uyum Stratejisi uygulamaya alınacaktır.
Dijital, iklime uyumlu tarım teknolojileri yaygınlaştırılacaktır.
Tarımsal potansiyelinin düşük olması nedeniyle terk edilen tarım alanlarının biyolojik rezerv alanları olarak değerlendirilmesi için çalışmalar başlatılacaktır.
Permakültür uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.
Agroekolojik uygulamalar küçük aile işletmelerinden başlanarak desteklenecek ve uygulanacaktır.
Tarımsal hibeler, bölgelerin iklim hassasiyetlerine göre yapılacak
İklim değişikliği ile ilgili uygulamaların bir bilgi sisteminde kaydı ve takibi yapılacaktır.
Çiftçi hanelerinde veya tarımsal işletmelerde çiftçi ihtiyacını karşılayacak ölçekte yenilenebilir enerji tesisleri kurulumu finanse edilecektir.
Tarımsal hibeler bölgenin iklim değişikliği karşısındaki hassasiyetleri değerlendirilerek yapılacaktır.
Biyolojik mücadele yöntemleri desteklenecek ve yaygınlaştırılacaktır.
Karbon döngüsündeki kırılganlıklar tespit edilerek, özellikle tarımsal ormancılık (agroforestry) uygulamaları, doğrudan ekim, malçlama (organik materyal ve canlı malç) ve yeşil gübre uygulamaları desteklenecektir.
Yağmur hasadı yapılacak
Mera ıslahlarında mera bitki örtüsünü güçlendirmek üzere özellikle yağışlardan maksimum faydayı sağlayacak yöntemler geliştirilerek bu alanlarda Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Desteklenmesi kapsamına alınan “Yağmur Hasadı” yöntemleri %50 hibe olarak desteklenecek ve uygulamaya geçilecektir.
İklim değişikliğine hassasiyeti yüksek olan alanlarda yoğun tarım teknikleri yerine iklim dostu tarım, koruyucu tarım veya ekosistem tabanlı tarımsal uygulamalar yaygınlaştırılacaktır.
Koruyucu tarım yapılan alanlar arttırılacak ve izlenmesi sağlanacaktır.
Modern sulama sistemleri yaygınlaştırılmaya devam edecektir.
Yeraltı sularının korunması amacıyla; kısıntılı sulama ile birlikte gece sulaması yapılması teşvik edilecektir.
Suya daha az ihtiyaç duyan bitkilerin ekimi desteklenecek
Su ihtiyacı az olan bitkilerin ekiminin yaygınlaştırılması için havza bazlı üretim modelinin yaygınlaştırılması sağlanacaktır.
Tarımsal sulamada maksimum su tasarrufu sağlayan “Basınçlı Sulama Yöntemlerinden” damla sulama ve toprak altı damla sulama yöntemlerinin geliştirilmesi ve desteklenmesine devam edilecektir.
“Canlı Rüzgâr Perdeleri” yaygınlaştırılacaktır.
Anız yakılmaları ile etkin mücadeleye devam edilecektir.
İklim değişikliğinin balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğine etkileri ve çözüm önerileri araştırılacak, çözüm önerileri geliştirilecektir.
Mera ıslah çalışmalarının sera gazı yutak miktarı belirlenecektir.
Yayım çalışmalarında kullanılmak ve örnek teşkil etmek üzere her yöre şartına göre uygulama projeleri yapılarak Bakanlık İl Müdürlükleri tarafından sahada uygulanacaktır.
İyi Tarım Uygulamaları ve organik tarım faaliyetleri alansal olarak artırılarak desteklenecektir.
İklim değişikliği konusunda tarım sektörü paydaşlarına yönelik eğitimler verilecektir.
Suyun etkili ve verimli kullanılması, sürüm teknikleri, yabancı ot mücadelesi, gübreleme konularında çiftçi eğitimleri ve suyun etkin verimli kullanılması ile ilgili afiş ve lifletlerin dağıtımına devam edilecektir.
İklim dostu tarım uygulamaları için yayım çalışmaları yapılacaktır.
İklim dostu tarımsal destekleme modeli oluşturulacak
Uzun Vadede Yapılması Gereken Uygulama ve Öneriler
Tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum ve azaltım uzun vadeli yatırım ve uygulamaları gerektiği artık bilinen bir gerçektir. İklim değişikliğine uyum ve azaltım için uzun vadede yapılması gereken uygulamalar aşağıda belirtilmiştir.
İklim dostu tarımsal destekleme modeli oluşturulacaktır.
Kuraklığa ve soğuğa toleranslı tohum çeşitleri geliştirilecek ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerinin kullanım alanları yaygınlaştırılacaktır.
Yerel hayvan ırklarının ıslah çalışmaları yapılacaktır.
İklim değişikliği ile ilgili uygulamaların bir bilgi sisteminde kaydı ve takibi yapılacaktır.
Tarımda sera gazı emisyon azaltımı
Tarım sektöründe sera gazı emisyon azaltım potansiyeli ve maliyeti belirlenecektir.
Su döngüsünde meydana gelen kırılganlıklar tespit edilerek, özellikle yukarı havzalarda bu kırılmaları gidermek üzere tarımsal ormancılık (agroforestry) çalışmaları yaygınlaştırılacaktır.
Çiftlik tipi biyogaz tesisleri teşvik edilecektir.
Hayvansal gübre yönetim sistemleri kurulacaktır.
“Çevre Amaçlı Tarım Arazilerini Koruma Programı (ÇATAK)” kapsamında toprak ve su kalitesinin korunması, erozyonun önlenmesi ve yenilenebilir doğal kaynakların sürdürülebilirliği yönünde gerekli kültürel tedbirler alınarak ÇATAK Projesi’nin kapsamlı bir şekilde tekrar uygulamaya alınması için çalışmalara başlanılacaktır.
Tarımsal faaliyetlerin doğal afetlere karşı sigortalanması ile sektörün sahada kalmasının sağlaması açısından TARSİM iklim değişikliğine uyumda önemli tedbirlerinden biridir. Köy bazlı kuraklık kuru tarım alanlarında uygulanmakta olup farkındalığının artırılması ve parsel bazlı olarak kuraklık sigortasının uygulanması için çalışmalar yapılacaktır.
İklim koşullarından olumsuz etkilenecek tarım ürünlerinin alternatifleri belirlenecek
Değişen iklim koşullarından olumsuz etkilenecek tarım ürünleri için alternatif ürünler belirlenmesi amacıyla çalışmalar yapılacaktır.
Yaşanabilecek kuraklık tehlikesine karşı modern sulama yöntemlerinin yaygınlaştırılmasına devam edilecektir.
İyi Tarım Uygulamaları ve organik tarım faaliyetleri ülke genelinde daha fazla üretici ve alan olarak arttırılarak yürütülecek ve desteklenecektir.
Tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum ve azaltım konularına ilişkin AR-GE çalışmalarının desteklenmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır.”
İklim Değişikliği ve Tarım Çalıştayları Sonuç Bildirgesi
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan İklim Değişikliği ve Tarım Çalıştaylarının Sonuç Bildirgesinde ise 27 maddede yapılacaklar sıralandı:
1.İklim dostu tarımsal destekleme modeli oluşturulacaktır.
2.Bakanlığımız öncülüğünde tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum eylem planı oluşturulacak ve mevcutta yer alan uyum eylemlerinin daha uygulanabilir olması için çalışmalar yürütülecektir.
3.2023-2027 dönemi Tarımsal Kuraklıkla ilgili yol haritamızı oluşturduk. Bu bağlamda “Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Plan’ımızı güncelledik ve Cumhurbaşkanlığı Kararı için Cumhurbaşkanlığımıza gönderdik.
4.“Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında tarım ve mera alanları için tarımsal kuraklık erken uyarı sistemleri kurulacaktır.
Ekosistem odaklı gıda üretim modeli oluşturulacak
5.Ulusal Arazi Kullanım Planlaması yapılacaktır.
6.Ekosistem odaklı gıda üretim modeli oluşturulacaktır.
7.Bozkır Ekosistemlerinde İklim Değişikliğine Ekosistem Tabanlı Uyum Stratejisi uygulamaya alınacaktır.
8.Tarımsal potansiyelinin düşük olması nedeniyle terk edilen tarım alanlarının biyolojik rezerv alanları olarak değerlendirilmesi için çalışmalar başlatılacaktır.
9.Permakültür uygulamaları farkındalık olarak başlatılmış olup ülke genelinde yaygınlaştırılacaktır.
10.Agroekolojik uygulamalar küçük aile işletmelerinden başlanarak desteklenecek ve uygulanacaktır.
11.“Yağmur Hasadı” yöntemleri %50 hibe olarak desteklenecek ve uygulamaya geçilecektir. Söz konusu Eylem Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi programına alınmıştır. Ülke genelinde yaygınlaştırılacaktır.
Çevre dostu tarım uygulamalarına 14 milyon avro bütçe ayrıldı
12.Tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum ve azaltım uygulamalarını yaygınlaştırmak için 2021-2027 IPARD III kapsamında “Tarım Çevre Faslında” yağmur hasadı, rüzgar perdesi tesis etmek, organik tarım ve tarım arazilerinde su ve rüzgar erozyonunu önlemek gibi çevre dostu tarımsal uygulamaları programa aldık (14 Milyon Avro bütçeli) . Ülke genelinde yaygınlaştıracağız.
13.İklim değişikliğine hassasiyeti yüksek olan alanlarda yoğun tarım teknikleri yerine “İklim Dostu Tarım, Koruyucu Tarım Veya Ekosistem Tabanlı Tarımsal Uygulamalar” yaygınlaştırılacaktır.
14.Yaşanabilecek kuraklık tehlikesine karşı modern sulama yöntemlerinin parasal ve alansal olarak desteklenmesinin yaygınlaştırılmasına devam edilecektir.
15.Tarımsal Sulamada suyun tasarruflu kullanımını çiftçimize anlatmak için “Uygulamalı Çiftçi Okulları” (UÇO) Projemizi geliştirdik ve ülke genelinde yaygınlaştıracağız.
16.Su ihtiyacı az olan bitkilerin ekiminin yaygınlaştırılması için havza bazlı üretim modelinin yaygınlaştırılması sağlanacaktır.
17.Bazı farkındalık projeleri ile “Canlı Rüzgâr Perdeleri” yaygınlaştırılacaktır.
18.İklim değişikliğinin balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğine etkileri ve çözüm önerileri araştırılacak, çözüm önerileri geliştirilecektir.
19.İyi Tarım Uygulamaları ve organik tarım faaliyetleri alansal olarak artırılarak desteklenecektir.
İklim değişikliğine uyum için Ar-Ge projeleri desteklenecek
20.Kuraklığa ve soğuğa toleranslı tohum çeşitleri geliştirilecek ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerinin kullanım alanları yaygınlaştırılacaktır.
21.Yerel hayvan ırklarının ıslah çalışmaları yapılacaktır.
22.Paris Anlaşmasının Türkiye Büyük Millet Meclisinde onaylanması ile önem kazanan iklim değişikliğine uyum ve azaltım faaliyetleri hızlandırılacak ve etkileri analiz edilecektir.
23.Tarım sektöründe sera gazı emisyon azaltım potansiyeli ve maliyeti belirlenecektir.
24.Tarımsal faaliyetlerin doğal afetlere karşı sigortalanması ile sektörün sahada kalmasının sağlaması açısından TARSİM iklim değişikliğine uyumda önemli tedbirlerinden biridir. 2021 yılında Köy bazlı kuraklık kuru tarım alanlarında uygulanmakta olup dahada yaygınlaştırmak için farkındalığının artırılması çalışmaları yapılacaktır.
25.İyi Tarım Uygulamaları ve organik tarım faaliyetleri ülke genelinde daha fazla üretici ve alan olarak arttırılarak yürütülecek ve desteklenecektir.
26.Tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum ve azaltım konularına ilişkin AR-GE çalışmalarının desteklenmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır.
27.İklim dostu tarım uygulamaları için yayım ve sektör paydaşlarına yönelik eğitim çalışmaları yapılacaktır.
Kaynak: www.gidahatti.com
