Kurdaki sıçramanın ekonomideki muhtemel sonuçları
H. Bader ARSLAN
Eylül başında Merkez Bankası’nın kerterizi manşet enflasyondan çekirdek enflasyona, oradan da cari dengeye çevirmesiyle başlayan süreçte, döviz sepetinde yüzde 50’ye yaklaşan bir artış yaşandı. Ha bitti, ha bitecek derken kurlar her gün tırmanıyor. TL’deki inanılmaz ve hız kesmeyen gerileme, moralleri bozmaya, beklentileri kötüleştirmeye devam ediyor. Daha önce bu yükselişin günlük hayattaki etkilerini konuşmuştuk. Bugün de genel ekonomik dengeler üzerindeki muhtemel etkilere bakalım…
1- Kurdaki yükseliş, ekonomiye olan güveni erozyona uğratıyor. Tüketici güveni en düşük düzeyinde. Bugün açıklanacak sektörel güven endekslerinde de düşüş göreceğiz.
2- Güvendeki gerileme tüketimi de üretimi de tehdit ediyor. Hem perakendeye çalışan esnaf, hem de üretici sektörlerin işlerinde bozulma var ve bu devam edecek.
3- Sadece güven gerilediği için değil, artan kurlar maliyetleri körüklediği için satış fiyatlarındaki sıçrama da ticareti olumsuz etkileyecek.
4- Yatırım planı yapan şirketler bunu erteliyor ve ertelemeye devam edecek.
5 -Tüketim ve yatırımlardaki yavaşlama büyümeyi aşağı çekecek.
6- TOBB tarafından açıklanan yeni açılan şirket sayısı dört aydır geriliyor. Bu ekonomik aktivitenin ve yeni istihdam olanaklarının da zayıflaması anlamına geliyor.
7- Üretim ve tüketimdeki yavaşlama da yeni istihdamı azaltıcı bir etkiye sahip.
8- Enflasyon önümüzdeki aylarda daha da yükselebilir. Döviz kurlarındaki yükselişin enflasyon üzerine geçişkenlik etkisi, son dönemde şiddetlenen artış nedeniyle daha da güçlenecek.
9- TL’deki erime, milli paramıza duyulan güveni daha da azaltacak. Şu anda Türkiye’deki bankalarda tutulan mevduatın yarıdan fazlası döviz cinsinden. Bu oran daha da yükselecek. Dolarizasyon ekonominin geneline sirayet edecek.
10- Son dönemde başlayan gelir dağılımındaki bozulma hızlanacak, gini katsayısı yükselecek. Altın, döviz ve dövize endeksli yatırım araçlarına sahip olanların gelirleri TL cinsinden fırlamış durumda. Bunlardaki varlıkları zayıf olan ancak otomobil ve konut sahibi olanlar mevcudu muhafaza konusunda şanslılar. Daha düşük gelir sahibi olan, herhangi bir tasarrufu olmayan ya da birikimlerini TL mevduatı olarak tutanlar bu düzlemin en sonunda.
11- İlk 10 ayda ihracatta yüzde 33,9, ithalatta yüzde 22,5 artış var. Kurlardaki sıçrama ithalatı yavaşlatıyor. Son günlerdeki anormal hareketler devam ettiği müddetçe ithalat üzerindeki baskı devam edecek. Bu, kurdaki sıçramanın olumlu sayılabilecek ender sonuçlarından biri.
