Çekirdeksiz üzümde sömürü
Üreticiler çekirdeksiz kuru üzümü maliyetine bile satamazken, tüketiciler çiftçinin eline geçen fiyattan 2-3 kat daha fazla fiyat ödemekte. Bu süreçte kazananlar ise aracılar ve market zincirleri oluyor.
Son beş yılın ortalamasına göre dünyada çekirdeksiz kuru üzüm üretimi 1.3 milyon tondur. İklim koşullarına bağlı olarak üretimde büyük azalmalar veya artışlar olabilmektedir. Türkiye 260-300 bin tonluk üretimle ortalama üretimin yüzde 20’sini gerçekleştirmekte, Türkiye’yi yüzde 18’lik payla ABD ve yüzde 13’lük paylarla İran ve Çin izlemektedir.
2019 yılı itibariyle 860 bin olan dünya çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında Türkiye yüzde 31’lik payla dünyada ilk sırada yer almış, Türkiye’yi yüzde 9’luk paylarla ABD ve İran izlemiştir. Çekirdeksiz kuru üzümün en önemli pazarı Avrupa ülkeleridir. Türkiye ihracatının yüzde 85’ini, ABD yüzde 50’sini, İran yüzde 35’ini Avrupa ülkelerine yapmaktadır.
TÜRKİYE’DE ÇEKİRDEKSİZ ÜZÜM ÜRETİMİ
2020 yılında Türkiye’de gerçekleşen toplam 4.2 milyon ton üzüm üretiminin 2.2 milyon tonu yaş olarak tüketilmek üzere sofralık, 1.5 milyon tonu kurutmalık (346 bin ton çekirdekli-1.2 milyon ton çekirdeksiz), 456 bin tonu ise şaraplıktır. Bağ alanı ve üretim miktarı açısından ilk sırayı Ege Bölgesi almakta, bu bölgeyi Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri izlemektedir. Bölgelere göre üretim incelendiğinde, Ege’de yaş veya kuru olarak pazarlanmak üzere çekirdeksiz üzüm, Marmara’da sofralık ve şaraplık üzüm, Orta Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da şaraplık, sofralık, çekirdekli kurutmalık üzüm, Akdeniz’de ise ilk turfanda üzüm yetiştiriciliği öne çıkmaktadır.
