Bir varmış bir yokmuş… Hoca’nın maya çaldığı göl bile tarih oluyor! İşte vahim tablo…

Türkiye günlerdir ormanlarımız kadar içimizi de yakan yangınlarla yatıp kalkıyor. Yangınlarla ilgili bilim insanları en büyük sorumluların başında küresel ısınma ve iklim değişikliğine işaret ediyor. Hava sıcaklığı ortalamalarındaki artışın orman yangını riskini kat kat artırdığıyla ilgili çalışmalar da mevcut. Ancak küresel ısınmanın tek olumsuz etkisi maalesef bu değil. Ortalama sıcaklıkların artması hayatımızı olduğu kadar tarihimizi de değiştiriyor. Son 60 yılda; Türkiye genelinde, toplam alanı Van Gölü’nün üç katı büyüklüğünde, 70’ten fazla göl kurudu. Onlarcası da kuruma tehlikesi ile karşı karşıya. Nasreddin Hoca’nın maya çaldığı Akşehir Gölü de Hermagios’un oğlu Amintas’ın at koşturduğu Beyşehir Gölü de coğrafya kitaplarından çıkıp, tarih kitaplarına doğru hızla ilerliyor… İşte vahim durumun tablosu…

“Eber Gölü kurudu…”

“Tuz Gölü kuruyunca flamingolar can verdi…”

“May Gölü’nde sular çekildi toplu balıkölümleri yaşandı…”

Sadece son bir ayda 10’a yakın göl için benzer cümleleri kurduk. Ancak genel tablo sanıldığından daha vahim.

Türkiye’de son 50-60 yılda, 70’den fazla doğal göl, kuruyarak tarihe karıştı. Onlarcası da benzer akıbete doğru hızla ilerliyor. Yok olan göllerin toplam yüzölçümü Van Gölü’nün üç katı büyüklüğünde.

Hava sıcaklıkları ile orman yangınlarının ilişkisini uzmanlar anlattıHava sıcaklıkları ile orman yangınlarının ilişkisini uzmanlar anlattı!
GÖLLER YÖRESİ TANIMI DA YOK OLUYOR

Bir dönem hava durumu haberlerinde sıkça duyduğumuz “Göller Yöresi” tanımlaması da artık bir anlam ifade etmiyor. Çünkü sadece Göller Yöresi’nde, 1950’lerde mevcut olan 20’ye yakın doğal gölden bugün geriye sadece 5’i kaldı.

Bir varmış bir yokmuş… Hocanın maya çaldığı göl bile tarih oluyor İşte vahim tablo…
Konya’daki irili-ufaklı 100’e yakın gölden geriye birkaçı kaldı

Yurt genelinde de durum farksız.

İşte acı tablo:

GÖLLER YÖRESİ

– Antalya yöresindeki; Karagöl, Avlan Gölü, Girdev, Kurugöl, Keklicek, Manay, Tecer, Mamak ve Genceli gölleri zaman içerisinde tamamen kurudu.
– Burdur’daki Kestel, Kovada ve Eğirdir gölleri kuruma ve kirlilik tehdidi karşısında can çekişiyor
– Yine aynı bölgedeki; Çorak, Yazır, Karataş, Gölhisar gölleri ve Karamık Sazlığı da kuruma tehdidi altında.
– Salda ve Gölcük göllerinin kurumaması için büyük mücadele veriliyor.
– Hatay’daki Amik Gölü tarımda kullanmak için, barındırdığı alüvyonal toprak tabakası için 1974 yılında kamu eliyle kurutuldu.

Bir varmış bir yokmuş… Hocanın maya çaldığı göl bile tarih oluyor İşte vahim tablo…
İÇ ANADOLU BÖLGESİ

– Konya’nın Akşehir Gölü’nü Nasreddin Hoca’nın maya çaldığı göl olarak biliyoruz. Bir dönem Türkiye’nin büyük tatlı su gölleri sıralamasında ilk 5’te olan gölden geriye, küçük bir sazlık alan kaldı.
– Eber Gölü tamamen kurudu.
– Tuz Gölü havzası, kuruma tehlikesi altında.
– Tersakan, Bolluk, Musalar, Ilgın, Samsa, Yay, Seyfe ve Tuzla gölleri tarihe karıştı.
– Beyşehir Gölü’nde tarım amaçlı aşırı su kullanımı yüzünden su seviyesi 20’li metrelerden 3-4 metreye düştü.

MARMARA BÖLGESİ

– Yay Gölü kurudu.
– İznik, Sapanca, Uluabat ve Kuş gölleri tehdit altında.
– İstanbul Büyükçekmece Gölü’nde su seviyesi her geçen yıl düşüyor.
– Küçükçekmece Gölü içme suyu özelliğini ve biyolojik çeşitliliğini kaybetti.

Bir varmış bir yokmuş… Hocanın maya çaldığı göl bile tarih oluyor İşte vahim tablo…
Kuruyan göller yüzünden kuşlar başta olmak üzere birçok canlının da nesli tükeniyor. Dik kuyruk, tepeli, ak pelikan gibi birçok kuş çeşidi tarihe karıştı bir o kadarı da nesli tükenme tehlikesi ile yüz yüze…
EGE BÖLGESİ

– Bafa ve Azap gölleri kuruyor
– Acı Göl ve Işıklı Gölü’nün büyük kısmı kurudu

DOĞU BÖLGESİ

– Büyük ve Küçük Göl, Azaplı Gölü, Seki, Kuyucak, Akdoğan, Aygır gölleri kurudu
– Gölbaşı, Aktaş, Çıldır, Haçlı, Turna, Nazik ve Tortum gölleri de can çekişiyor

GÖLLER NEDEN KURUYOR?

Göllerin kurumasının temel sebebi küresel ısınma olsa da daha farklı sebepler de var. Örneğin; göl çevreleri başta olmak üzere, yanlış tarımsal sulama göllerin en büyük tehdidi. Göl yanına kurulan fabrikalar gibi endüstriyel baskılar da kirlilik etkisi yaratıyor ve gölleri hızla kurutuyor.

TUZ GÖLÜ ÖRNEĞİ

Son olarak toplu flamingo ölümleriyle gündeme gelen Tuz Gölü Havzası da kuruyan göller için ibretlik bir örnek.

Hürriyet’e konuşan Konya Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Tahir Nalbantçılar çarpıcı tespitlerde bulundu…

‘SU KAYNAKLARI TARIMA GİDİNCE GÖLLER SUSUZ KALIYOR’

Ülkedeki mevcut tabloyu Tuz Gölü örneği ile açıklayan Nalbantçılar şunları söyledi:

Türkiye’nin ikinci büyük gölü konumundaki Tuz Gölü’nün ortalama su seviyesi 40 santimetre civarında. İklimsel etki ile risk altında olması yanında kapalı bir havzada yer alması nedeniyle göl kısıtlı yağış, yer altı suyu ve yüzeysel akışla beslenmekte.
“GERİYE KURU DERELER KALIYOR…”

Göle su getiren akarsular ise yazın suları iyice azalan ya da tamamen kuruyan kuru dereler. Bu dönemde gölün doğu kısmındaki yaklaşık 35 kilometrekarelik bir alanın dışında büyük bir bölümü kurumakta. Bunlar Şereflikoçhisar’dan gelen Peçenek Çayı, Aksaray’dan gelen Melendiz Çayı, güneyden ve batıdan gelen İnsuyu, Karasu, Kırkdelik çayları.
Bunlardan başka Beyşehir Gölü’nün fazla sularını, Konya’nın tarımsal sulaması ve diğer atık sularıyla birlikte Tuz Gölü’ne taşıyan ana tahliye kanalı da Tuz Gölü’ne su girişi sağlamakta. Ayrıca Tuz Gölü havzasında Mamasın Barajı, Peçenek Barajı, Eşmekaya Bendi, Cihanbeyli Göleti ve Şerflikoçhisar’daki göletler yer alıyor.
Bir varmış bir yokmuş… Hocanın maya çaldığı göl bile tarih oluyor İşte vahim tablo…

BİLİNÇSİZ SULU TARIM GÖLLERİ TEHDİT EDİYOR

Tuz Gölü’nün etrafının düze yakın tarımsal alanlarla kaplı olması nedeniyle; başta şeker pancarı olmak üzere sulu ve kuru tarım yapılıyor, bu amaçla yeraltı suyundan ve kaynak sularından yararlanılıyor. Konya’dan gelen ana tahliye kanalındaki su, son yıllarda tarımda suya olan gereksinim nedeniyle Tuz Gölü’ne ulaşmadan tüketiliyor.
Yine bölgede üzerine inşa edilmiş olan baraj, gölet ve bentler nedeniyle derelerin Tuz Gölü’nü beslemesi son derecede azaldı.
“BÖYLE GİDERSE TUZ GÖLÜ DE TAMAMEN KURUR”

Bunlara ilave olarak yörede yaşanılan ve gitgide artan kuraklık, yağışlardaki azalma da gölün alanında yüzde 85’lere ulaşan küçülme meydana geldi. Böyle giderse, Tuz Gölü’nün tamamen kuruması da söz konusu olacak.
“DAHA FAZLA GEÇ OLMADAN ÖNLEMLER ALINMALI”

Bugün Konya’da kuruyan Meke Gölü’nün suni beslemeyle eski nazar boncuğu görünümüne kazandırmak için çalışmalar yürütülüyor. Akşehir Gölü’nün neredeyse kuruduğuna hayretle şahitlik ediyoruz. Daha birçok irili ufaklı sulak alanın kurumasının yanında, korkarım ki Tuz Gölü de tarih olacağa benziyor. Daha geç olmadan gerekli önlemler alınmalı.